شفافیت و تیرگی معنایی و صرفی در واژه های غیر بسیط زبان فارسی

شفافیت و تیرگی فصل مشترک حوزه های صرف، معنی شناسی و نحو است. غالبا زبان شناسان در مطالعات خود به شفافیت و تیرگی معنایی و صرفی در واژه های مرکب پرداخته اند، اما در این میان، واژه های مشتق و مشتق- مرکب کمتر مورد توجه قرارگرفته است. تا جایی که  می­توان گفت در این باره در زبان فارسی مقاله و پژوهشی جامع صورت نگرفته است. انتخاب موضوع این پژوهش نشانگر ضرورت تحقیق در این زمینه است. نگارنده ابتدا واژه های مشتق، مرکب و مشتق- مرکب را از فرهنگ دو جلدی سخن انوری(۱۳۸۲) استخراج کرده است و سپس از کلمات استخراج شده، صد واژه را به طور تصادفی انتخاب و پس از تحلیل و بررسی تکواژهای قاموسی، پیشوند ها و پسوندها رابطه معنایی و صرفی بین اجزا آنها را شناسایی کرده است. در این پژوهش، دلایل متعددی برای شفافیت و تیرگی مطرح شده است که عبارتند از مفهوم کانونی، اصل ترکیب پذیری معنایی، تجزیه پذیر بودن واژه، وجود کلمات قابل قیاس، افزایش و کاهش معنایی، رابطه استعاری.

Keywords:

شفافیت , تیرگی , مشتق , مرکب , مشتق- مرکب , انگیزش