مجازات معاونت به گونه «امساک» در فقه شیعه و حقوق کیفری ایران

یکی از موارد خاص معاونت در جرایم علیه اشخاص، امساک یا نگهداشتن کسی برای تواناساختن دیگری در کشتن او می باشد؛ البته تنها جرم قتل نیست که امساک در آن به عنوان معاونت مصداق پیدا می­کند، بلکه در جرایمی مانند آدم­ربایی، سرقت، ضرب و جرح، حبس و توقیف غیرقانونی نیز جریان پیدا می­کند. گرچه مجازات معاونت در جرم، به طور کلی در مواد ۱۲۷ و ۱۲۸ قانون مجازات اسلامی وارد شده است، ولی جرم امساک در قتل به عنوان معاونت نمی­تواند مصداقی از این دو ماده باشد؛ زیرا در ابتدای ماده ۱۲۷ آمده است که مجازات این ماده شامل جرایمی می­شود که در شرع و قانون، مجازاتی برای معاون تعیین نشده باشد، در صورتی که در شرع، مجازات ممسک در قتل، مشخص شده و فقیهان امامیه، مجازات وی را در قتل عمد، حبس ابد دانسته اند. از لحاظ عقلی نیز، وجود تفاوت فاحش در مجازات قابل اعمال برای مصادیق مختلف معاونت، قابل توجیه نمی باشد، بدین ترتیب باید یک رویه­ی واحد پیش گرفته شود. این پژوهش یک تحقیق بنیادی است و روش به کارگیری مباحث در آن، تحلیلی – توصیفی می­باشد. پرسش اساسی اینست که چه راهکاری برای ارائه مجازات در جرایم وابسته به امساک، مخصوصا امساک در جرم قتل پیشنهاد می­گردد؟ در این پژوهش پس از بررسی دیدگاه­های فقیهان و حقوقدانان درباره ماهیت جرم امساک به این نتیجه دست یافته می­شود که جرم امساک از جرایم مربوط به حقوق الناس بوده، از این رو قابل عفو و گذشت است. همچنین دیدگاه کسانی که برای امساک در قتل، مجازات خاص از سوی شارع بیان کرد­ه­اند، از ادله استوارتری برخوردار است. بنابراین، به منظور رفع هر گونه ابهام و جلوگیری از صدور آراء با مجازات­های مختلف برای مرتکبان عمل یکسان و ضرورت مطابقت کلیه­ی قوانین و مقررات با موازین اسلامی بر اساس اصل چهارم قانون اساسی، برای ممسک در قتل عمدی، مجازات حبس ابد به صورت یک ماده قانونی در قانون مجازات اسلامی ذکر شود.

Keywords:

امساک , جرم , حبس ابد , معاونت در جرم