مبانی شرح نویسی بر غزل سنایی

برای نوشتن یک شرح مناسب برای یک متن باید نکاتی مورد توجه قرار گیرد، از جمله:۱- تعیین هدف از شرح یک متن. ۲- توجه به سطح مخاطبی که آن متن برای او شرح می شود. ۳- توجه به ارزش گذاری متن مورد شرح. در شرح نویسی ابتدا باید به سه عامل: انتخاب متن، تعیین هدف و حوزه مخاطبان توجه شود تا مشروح دچار پراکنددگینشود و بتوان با توجه به سطح مخاطبان هر متن روش خاصی را برای شرح آن در نظر گرفت. پس از توجه به این نکاتباید به عناصر تشکیل دهنده متن در لفظ و معنی توجه کردکه عبارتند از: ۱- مفردات و ترکیبات ۲- اصطلاحات ۳ -نکات ادبی و دستوری ۴- تلمیحات ۵- نکات بلاغی که در تعیین درصد کاربرد هر کدام از این عوامل برای شرح یک متن در انتخاب روش مناسب برای شرح آن تاثیر دارد. در این پژوهش وضعیت کاربرد این عناصر در غزلیات تسنایی به عنوانیکی از اولین تجربیات غزلسرایی در عرصه غزل عرفانی مورد بررسی قرار گرفته که پس از بررسی ۱۰ غزل از میانغزلیات این شاعر مشخص شده است که از میان تمام این عناصر توجه به نکات بلاغی از اهمیت بیشتری برخوردار است وحدود ۵ / ۶۳ % از عناصر مورد بررسی متعلق به نکات بلاغی و ۴ عنصر دیگر تنها حدود ۴۶ % از این آمار را به خود اختصاصمی دهند البته در بین این نکات بلاغی نیز توجه به مباحث معانی در ابیات سنایی با بسامد ۳۷ % بیشترین سهم را به خوداختصاص می دهد و سایر عناصر درصد کمتری دارند.

Keywords:

مبانی شرح نویسی , غزل ستایی مفردات و ترکیبات , اصطلاحات , نکات ادبی و دستوری , تلمیحات , نکات بلاغی (معانی , بیان , بدیع)