سنگ شناسی و زمین شیمی سنگ های آتشفشانی مناطق چشمه خوری و شکسته سبز، خور (شمال باختری بیرجند، خاور ایران)

محدوده خور در خاور ایران و شمال باختر بیرجند جای دارد. این محدوده دارای برونزدهایی از سنگ های آتشفشانی ائوسن-الیگوسن با ترکیب آندزیت بازالتی تا ریولیتی است که سنگ های آذرین نیمه درونی و درونی گرانودیوریتی تا گابرویی در آنها نفوذ کرده اند. در این پژوهش، سنگ زایی (پتروژنز) سنگ های آتشفشانی مناطق چشمه خوری و شکسته سبز که در محدوده خور بیشترین گسترش را دارند، بررسی شده است. سنگ های ریولیت، داسیت، آندزیت، تراکی آندزیت و آندزیت بازالتی در منطقه چشمه خوری و تراکی آندزیت در منطقه شکسته سبز شناسایی شدند. بافت بیشتر این سنگ ها پورفیری، هیالوپورفیری و میکرولیتی است و دارای کانی های پلاژیوکلاز، اوژیت، آلکالی فلدسپار، هورنبلند، بیوتیت و کوارتز هستند. سنگ های آتشفشانی چشمه خوری سرشت کالک آلکالن با پتاسیم بالا دارند. غنی شدگی LREEها در برابر HREEها و غنی شدگی عناصر LILE در برابر HFSE نشان می دهد که این سنگ ها در پهنه ماگمایی فرورانش پدید آمده اند. نسبت ایزوتوپ اولیه ۸۷Sr/۸۶Sr در سنگ های آندزیتی و داسیتی نشان دهنده پیدایش ماگمای آنها از ذوب بخشی گوشته غنی شده ای است که در هنگام تفریق، دچار آلودگی پوسته ای شده است. تراکی آندزیت های شکسته سبز سرشت شوشونیتی دارند. این سنگ ها دارای نسبت بالای FeOt/FeO*+MgO، K۲O/Na۲O و نیز ppm۳۶۰Zr>، ppm۳۹ Y>، ppm۱۰۰Ce> هستند. همچنین، دارای غنی شدگی شدید از عناصر LREE و HFSE، تهی شدگی از Eu و کاهش در Ba و Sr هستند. تراکی آندزیت های منطقه شکسته سبز در محدوده آتشفشانی های پس از برخورد جای می گیرند.

Keywords:

زمین شیمی , پهنه فرورانش , پهنه کششی , چشمه خوری , شکسته سبز , شمال بلوک لوت