پژوهشی نو بر مفهوم کارکردی معماری صخره ای (دستکند) کوچ نشینان بختیاری، با رویکرد قوم باستان شناسی(مطالعه موردی:بردگوری ها)

تفسیر و تبیین داده های صامت و فاقد معنای حاصل از بررسی ها و کاوش های باستان شناختی، مهم ترین جنبه یک مطالعه علمی و دقیق است. رویکردهای متداول در باستان شناسی همان طور که ممکن است مفید واقع شوند، به همان اندازه نیز می-توانند موجب گمراهی و در نتیجه تفسیر و تجزیه تحلیل نادرست از یافته های باستان شناختی شود. یکی از پرکاربردترین رویکردهایی که باستان شناسان با استفاده از آن به تفسیر و تبیین مواد فرهنگی می پردازند، رویکرد قوم باستان شناسی است. با مطالعه و بررسی جوامع امروزی می توانیم بسیاری از جنبه های پنهان موجود در این یافته ها را آشکار سازیم. در محدوده سرزمین بختیاری سنگ به وفور یافت می شود و کوچ نشینان منطقه از این ماده بیشترین بهره برداری را برده اند. سنگ و بستر صخره ای این منطقه محل مناسبی برای ایجاد انواع سازه های معماری است. با توجه به تنوع چشمگیر معماری صخره ای در این منطقه، تمامی سازه های معماری را در گونه مقبره و با کاربری تدفین معرفی می کنند و این نوع معماری یکی از مواردی است که در بین باستان شناسان و پژوهشگران درمورد مفهوم کارکردی آن محل مناقشات و تشتت آرا بوده است. پژوهشگران و کوچ نشینان در تعمیمی نادرست تمامی معماری صخره ای را به عنوان بردگوری می شناسند و این عامل باعث بروز تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری اشتباه و عامیانه در مورد این فضاهای معماری شده است. برای منسجم کردن هر مطالعه علمی ابتدا باید نوعی طبقه بندی و گونه شناسی دقیق ارائه شود و سپس هرکدام از مصادیق این گونه ها در بافت مختص به خود مطالعه شوند و کاربری هریک مشخص شود. دراین پژوهش با روش تلفیقی میدانی و کتابخانه ای ابتدا با حضور در بین کوچ نشینان بختیاری بدون هیچ قضاوت و پیش داوری با فن مصاحبه و مشاهده اطلاعات مورد نیاز را گردآوری کردیم و سپس با استفاده از منابع کتابخانه ای تمامی فرضیات موجود در مورد کاربری این نوع معماری را جمع آوری کرده و در نهایت با طبقه بندی و گونه شناسی این فضاها،کاربردهای مشخصی مانند: مسکونی و استقراری، منزلگاه موقت و سرپناه احشام، آئینی و مذهبی و فضای تدفین، برج های دیده بانی، محل ذخیره آذوقه و غلات، محل نگهداری دفینه، را برای آن ها پیشنهاد دادیم.

Keywords:

کوچ نشینان , بختیاری , معماری دستکند (صخره ای) , بردگوری , قوم باستان شناسی