بررسی آثار تغییر روش های آبیاری از سنتی به مدرن بر جبران کسری مخزن آب زیرزمینی در دشت نیشابور با مدل SWAP

افت سطح آب زیرزمینی و کسری مخزن سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون متر مکعب از چالش های اساسی دشت نیشابور در استان خراسان رضوی است. این پژوهش با هدف بررسی نقش توسعه روش های مدرن آبیاری در مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی انجام شد. تاثیر عملیات آبیاری رایج با مدل شبیه سازی SWAP ارزیابی شد. بعد از واسنجی مدل، سناریوی توسعه روش های آبیاری تحت فشار برای ایجاد تعادل در تغذیه و برداشت از منابع آب زیرزمینی دشت مطالعه شد. نتایج نشان داد تغییر شرایط از آبیاری سطحی به آبیاری تحت فشار موجب کاهش مقدار آب آبیاری مصرفی (صفر تا ۶۰ درصد)، کاهش نفوذ عمقی (۲ تا ۹۰ درصد) و افزایش بهره وری آب (صفر تا ۱۴۰ درصد) می شود. تجهیز ۳۰% از اراضی به سامانه های نوین آبیاری برای ۶ محصول عمده در دشت نیشابور می تواند موجب ۲۲% کاهش در برداشت از سفره آب زیرزمینی بدون کم شدن از میزان تولید محصولات شود. این مقدار برداشت کم تر در مقیاس دشت نیشابور معادل ۴۳ میلیون مترمکعب تخلیه سالانه کم تر سفره آب زیرزمینی است. در صورت گسترش نتایج به سایر محصولات، انتظار می رود که سناریوی توسعه سامانه های آبیاری تحت فشار- به شرط عدم افزایش سطح زیرکشت اراضی- بتواند تا ۳۰% کسری مخرن دشت نیشابور را جبران کند.

Keywords:

دشت نیشابور , روش آبیاری , تعادل بخشی , SWAP , آب زیرزمینی