ارزیابی مقایسه ای ادله و مبانی مذاهب پنج گانه فقهی در باب قاعده اهم و مهم

قاعده «اهم و مهم» امروزه سیطره خویش را در همه عرصه ها نمایان ساخته است. مذاهب پنج گانه فقهی بر اساس مبانی و ادله ای که برای حجیت آن ذکر کرده اند، به شیوه های مختلف آن را مورد استناد قرار می دهند. تمام مذاهب خمسه، در اصل وجود این قاعده و لزوم برگزیدن اهم بر مهم هنگام تزاحم احکام در مقام عمل مشترک اند، اما ادله و مبانی شرعی قاعده در آنها متفاوت است؛ یعنی در برخی ادله، همچون کتاب و سنت، مشترک اند و در ادله دیگر چون اجماع، عقل، قیاس، استحسان، مصالح مرسله و سد ذرایع اختلاف دارند. در نهایت، با توجه به معنای اصطلاحی «اهم و مهم» که در ادله و مبانی مذکور نمود یافته است، به این نتیجه رسیده ایم که این قاعده را عمدتا باید در تزاحم احکام بررسی کرد. در باب تزاحم نیز توجه به مصالح و مفاسد، ترتب احکام، زمان و مکان از مواردی است که احرازکننده قاعده «اهمیت» شمرده می شود.

Keywords:

اهم و مهم , مصالح و مفاسد , مصلحت , تزاحم , مذاهب فقهی