واکاوی ماهیت تربیت تفکر انتقادی از دیدگاه اسلام و پست مدرنیسم

هدف پژوهش حاضر تبیین تفکر انتقادی در تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام (با محوریت قران و بیانات امام علی (ع)) و از منظر پست مدرنیسم و مقایسه این دو رویکرد می باشد. هم چنین پاسخگویی به سوالات پژوهش درباره چیستی تفکر انتقادی، راهکارهای پرورشی تفکر انتقادی، وجوه تمایز و افتراق تفکر انتقادی از دیدگاه اسلام و پست مدرنیسم مورد نظر است. پست مدرنیستها بر این عقیده هستند که متعلم باید از تربیتی انتقادی با تاکید بر گفتمان سازنده دانش، برخوردار بوده و به جنبه عملی بودن دانش و خودآفرینندگی توجه می نماید. تفکر انتقادی از دیدگاه اسلام، مبتنی بر تعقل همراه با تدبر، پرسشگری، پرهیز از تعصب، کوشش برای کشف حقیقت، کاوشگری و دانش پژوهی، احترام به آراء و اندیشه های دیگران است. همچنین در قرآن ، به تفکر انتقادی با زیر مولفه های تقبیح تقلید کورکورانه و بدون پشتوانه عقلی و منطقی، مذمت توجه نکردن به نگرش انتقادی به سنت و عاداتی که از گذشتگان به افراد منتقل شده پرداخته شده است. هرچند اسلام و پست مدرنیسم هر دو جنبه فردی و اجتماعی متعلم را مورد توجه قرار داده اند و به دنیایی پویا و همگام با پیشرفتهای سریع جهانی قایل هستند اما به نظر می رسد نگاه اسلام جهان شمول تر و فراتر از نقشهای فردی و اجتماعی است و جنبه های انسانی و الهی را نیز شامل می شود حال انکه پست مدرنیسم در بیان مبانی تربیت و تقویت روحیه انتقادی و تعیین حد ومرز و چگونگی آن، ناتوان است و دست کم نظری در این زمینه ها ارایه نمی دهد.

Keywords:

اسلام , امام علی , پست مدرنیسم , تعلیم و تربیت , تفکر انتقادی , قران کریم