بررسی تطبیقی حکمت توکل -توحید افعالی - در اندیشه غزالی و مثنوی مولانا

مهمترین اصولی که در مطالعه تطبیقی مد نظر قرار میگیرد توجه به شیوه برخورد با مسائل و موضوعات است البته بررسی تطبیقی به معنای انطباق نیست. حال اگر »حکمت« را جدا از مفهوم و معنای لفظی آن یعنی بازدارندگی و در منظور و معنای نهادن امور در جایگاه خود بدانیم می توان آن را با معنای »توکل« که واگذاری امور به خدا و اعتماد به او است را به طورجامع تر مطابق با مفهوم توحید قرار دارد. زیرا توکل از نظر ساخت معنایی، نزدیکترین رابطه و خویشاوندی را با توحید دارد .و بطور کلی از دیدگاه عرفا توکل صحیح در مقام توحید افعالی دست میدهد و مرتبه پس از آن فراتر رفتن ازتوکل است. غزالی توکل را به لحاظ نظری غامض و به لحاظ عملی مشکل میداند. مولوی نیز کمتر کسی را در توکل ماهر میداند. همان طور که تفکیک جنبه ی نظری و عملی حکمت از یکدیگر بسیار دشوار است به همان میزان بسط مفهومی موضوع توکل در عرفان مولانا و غزالی از دیدگاه توحید افعالی با وجود تفاوتها در منظر و جهت کار آسانی نیست . به همین دلیل در این پژوهش سعی شده به شباهتها و تمایزات موجود اشاره و مصداق بارز مقوله تاثیرپذیری و تاثیرگذاری علما ودانشمندان در بیان افکار و عقاید بر یکدیگر بررسی گردد.

Keywords:

حکمت , توحید , توکل , غزالی , مولانا , مثنوی