معماری و شهرسازی دوران زند و قاجار

معماری بناها و سبک شهرسازی در هر دوره ای از تاریخ متناسب با فرهنگ عمومی جامعه و عقاید و رویکرد حاکمان به عنوانسازنده بناها، شهرها و نیز وقایع تاریخی بوده است. به عنوان مثال در دوره مورد بررسی این پارامترها را کاملا میتوان مشاهدهکرد. در دوره زندیه که پس از دوره درخشان اما پرالتهاب افشاریه میباشد می توان نیاز به آرامش در جامعه و نیز رویکرد کریمخان زند به عنوان موسس این سلسله را کاملا مشاهده کرد، کریمخان زند پس از به قدرت رسیدن از اطلاق عنوان شاه به خودخودداری کرد و خود را وکیل الرعایا نامید. این عنوان می تواند رویکرد کریم خان را کاملا نمایان کند، چرا که به عنوان وکیلمردم سادگی و کاربردی بودن این بناهای این دوره کاملا با خصوصیات وی همخوانی دارد. مجموعه وکیل شامل بازار، مسجد،ارگ و حمام مجموعهای ساده و کاملا کاربردی بود که در وحله ی اول نیاز عمومی جامه را مورد توجه قرار میداد و اینکه درمدت ۴۶ سال سلطنت کریمخان زند ایران دورانی با ثبات و توام با آرامش را تجربه کرده است. برخلاف دوران قاجار کهبلافاصله پس از فرو نشستن گرد و غبار نا آرامی های دوران ابتدایی تشکیل سلسه، جنگ های ایران با روس در دوره فتحعلیشاه دوران پر آشوب جامعه ایرانی ادامه یافت و پس از شکست ایران در جنگ های دوگانه با روس و انعقاد عهدنامه گلستان وترکمنچای دوران سرخوردگی و خود انتقادی در میان روشنفکران ایرانی شروع شد، در همین دوران بود که تزئینات معماریغربی وارد معماری ایرانی شد گویی که جامعه پارادوکس سنت- مدرنیست را به معماری خود منتقل کرده بود. معماری این دوران اندرونی های ایرانی با تزئینات غربی را توامن در خود جای داده بودند. این پژوهش به روش توصیفی- تاریخی، به بررسی سبک معماری و شهرسازی در دوران زند و قاجار بر مبنای اسناد تاریخی می پردازد.

Keywords:

زند , قاجار , شهرسازی , مجموعه وکیل , سنت , مدرنیست