نگاهی آسیب شناسانه به مدیریت چالش های اعتقادی در جهان اسلام

اصل اختلاف­های دینی و مذهبی در میان انسان­ها و جوامع بشری امری است اجتناب­ناپذیر، اما لزوم توجه به مدیریت این اختلاف­ها نیز نباید انکار شود. مدیریت اختلاف­های اعتقادی، چه صورت بین­الادیانی و چه صورت بین­المذاهبی و چه صورت درون مذهبی آن، آن گاه که در سطح عالمان دینی و متخصصان مربوطه باشد، از نوع مدیریت­های علمی (معرفتی) است. اما آن­گاه که اختلاف­های اعتقادی از سطح علما به سطوح مختلف عامه اجتماع سرایت کند، به عنوان یک وضعیت اجتماعی ویژه قلمداد می­شود و مدیریت علمی (معرفتی) در این وضعیت کارامدی ندارد؛ چرا که در این سطوح عواطف، احساسات، هیجان­ها، بیم­ها، امیدها و آرزوها و به طور کلی امور روان­شناختی بر امور عقلانی غلبه دارد. طبیعی است که مدیریت اختلاف در این سطوح ویژگی­های خاص دارد. یکی از مصادیقی که جهان اسلام را در هر دو سطح مذکور درگیر کرده است، جریان تکفیری است. در این مقاله به آسیب­شناسی دو نوع مدیریت مواجهه علمی (معرفتی) و مواجهه اجتماعی با این جریان پرداخته شده است و راه­کارهایی که به مدیریت صحیح چالش­های اعتقادی در هر دو سطح و برون­رفت از وضعیت­های آسیب­زا کمک می­کند برشمرده شده است.

Keywords:

چالش های اعتقادی , جریان تکفیری , مدیریت چالش های اعتقادی , جامعه اسلامی