بررسی نظریه اصل عدم تعارض قرائات

اختلاف قرائات واقعیت موجود در علوم قرآنی و نقش آفرین در برداشت­های تفسیری و فقهی است. با توجه به اینکه در برخی از موارد، اختلاف قرائات افزون بر تفاوت در لفظ، سبب تعارض در محتوای قرآن کریم می­شود، عالمان شیعه با استناد به روایات نزول قرآن بر احرف متفاوت را نفی و نزول قرآن تنها بر یک حرف را پذیرفته­اند، ولی عالمان اهل سنت با تاکید بر اصل عدم تعارض قرائات، بر این باورند که اختلاف قرائات از باب تنوع و تعدد است، نه تعارض و تناقض؛ و این ادعا را به عنوان اصل، حاکم بر قرائات به عنوان احتمالات متفاوت نص قرآن کریم می­دانند. چنانکه در علم اصول، اصل سببی بر اصل مسببی تقدم دارد، اصل عدم تعارض قرائات بر هر دلیل مخالفی تقدم دارد. ازاین رو درصورتی که قرائات در موارد خاصی به ظاهر تعارض داشتند، باید آن تعارض توجیه شود. این مقاله با روش کتاب­خانه­ای و تحلیل داده­ها به بررسی این ادعا پرداخته و به این نتیجه رسیده است که ادعای عدم تعارض قرائات ناتمام است و تعارض محتوایی در برخی از قرائات ثابت و غیرقابل توجیه است و انسان در مقام عمل باید به یکی از قرائات ملتزم باشد.

Keywords:

قرآن , قرائت , قرائات , تعارض , اصل حاکم , تنوع , تعدد نزول , نص واحد