قابلیت ها و تنگناهای توسعه در بیابانهای ایران

آنچه دانستن درباره بیابانهای ایران اهمیت دارد، آنست که بیابانهای ایرا ن در اساس پدیده ای است ، جغرافیایی اقلیمی، بنابراین توجه به این مسئله ضرورت دارد که شرایط جغرافیایی و اقلیمی بیابان خود به خود، هیچگاه رو به گسترش نبوده و نیست. آنچه بیابانها را گسترش می دهد، وجود بیابانها نیست، بلکه رابطه ای است که از نظر طبیعی مناطق بیابانی با محیط پیرامون خود دارد. تخریب منابع آب و خاک و بویژه پوشش گیاهی در مناطق کمربندی بیابانهای ایران، شرایطی را فراهم آروده که بیابان زایی و گسترش آنها را در حاشیه بیابان ها سبب شده و تشدید می کند. از این روی است که تحت تاثیر دگرگونیهای اجتماعی و اقتصادی حداقل یک قرن اخیر به سوی وضعیتی بحرانی پیش رفته و روز به روز به وسعت آن افزوده می شود. از حدود 40 سال پیش تاکنون حداقل 20 درصد اراضی مرتعی و جنگلی، کوهستانها و دامنه های آن تخریب یافته و زمینه را برای توسعه شرایط بیابانی فراهم آورده است. اگرچه شرایط شکننده اکولوژیک و طبیعت سخت مناطق بیابانی را باید به عنوان واقعیتی پذیرفت، اما هم از لحاظ طبیعی و هم از جنبه های اجتماعی و فرهنگی جلوه های خاصی را بوجود آورده است جلوه های خاص استعدادهای گوناگون بیابانها را ظاهر ساخته است. تنوع شرایط اقلیمی، اجتماعات عشایری، روستایی، اشکال متنوع زندگی کوچندگی و یک جانشینی و گونه گونی فرهنگی را ببار آورده است زیباترین روابط انسان با محیط را در این مناطق مشاهده نمود. فلات ایران را، رشته کوهها از دماوند تا سهند و از دنا تا تفتان، هم چنان جام بلورین و با درخشندگی آفتاب در بر گرفته ، که این نه پدیده ای غم انگیز و نگران کننده است که شگفتی افرین و زیبا است که زمینه مساعدی را برای توسعه اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی ایجاد کرده است.