اثر همزمان تلقیح کرم خاکی(Lumbricus terrestris L.) و کاربرد مواد آلی مختلف بر تغییرات زمانی فعالیت آنزیمی یک خاک لوم آهکی

چکیده کرم های خاکی بدلیل نقش اساسی در بهبود اغلب خصوصیات خاک، مهمترین جزو فون خاک محسوب می شوند. با این وجود، مطالعات اندکی درباره اثرات متقابل مواد آلی و کرم خاکی بر تغییرات زمانی فعالیت آنزیمی خاک، به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک، انجام شده است. پایین بودن میزان ماده ی آلی در خاک های این مناطق و در عین حال نقش مهم کرم های خاکی در بهبود شرایط میکروبیولوژیکی و بیوشیمیایی خاک های این اقلیم ضرورت توجه خاص به اثرات متقابل بقایای آلی و کرم های خاکی را نمایان می سازد. بدین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار، تحت شرایط کنترل شده گلخانه ای اجرا گردید. فاکتور اول شامل حضور یا عدم حضور کرم خاکی آنسیک (Lumbricus terrestris L.) و فاکتور دوم شامل بقایای آلی مختلف (بقایای یونجه، کود کمپوست و مخلوط بقایای یونجه + کود کمپوست و کود گاوی) به همراه بدون بقایا (شاهد) بود. فعالیت پنج آنزیم (اوره آز، فسفاتاز قلیایی، ساکاراز، بتاگلوکوسیداز و آریل سولفاتاز) خاک ۳۰، ۶۰ و ۹۰ روز پس از شروع آزمایش در شرایط استاندارد مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که فعالیت های آنزیمی در خاک تلقیح شده با کرم خاکی در مقایسه با خاک بدون کرم خاکی افزایش معنی دار یافت، اما میزان افزایش فعالیت آنزیمی در حضور کرم خاکی به نوع مواد آلی بستگی دارد. علاوه بر این، فعالیت همه آنزیم ها بر اثر افزودن مواد آلی به خاک در مقایسه با تیمار شاهد بهبود یافت. با این وجود، مصرف مواد آلی همراه با تلقیح کرم خاکی نتایج بسیار مطلوب تری به همراه داشت. سنجش فعالیت های آنزیمی طی هر سه مرحله زمانی (۳۰، ۶۰ و ۹۰ روز) نشان داد که در اغلب موارد متوسط افزایش فعالیت آنزیم ها از مرحله دوم تا مرحله سوم (فاصله زمانی ۶۰ تا ۹۰ روز) در خاک بدون کرم خاکی بیشتر از خاک تلقیح شده با کرم خاکی بود که حاکی است کرم های خاکی قادر هستند زمان رسیدن به حداکثر فعالیت آنزیمی خاک را کوتاه تر نمایند (فاصله زمانی ۳۰ تا ۶۰ روز). واژه های کلیدی: آنزیم های خاک، فعالیت کرم خاکی، مواد آلی، خاک های خشک و نیمه خشک