تعیین چرخه های یخ و ذوب و پهنه بندی مناطق مستعدآن با GIS در استان خراسان رضوی

چکیده کاهش و افزایش مداوم دما طی یک دوره زمانی کوتاه مدت که اصطلاحا چرخه های یخ و ذوب نامیده می شود، یکی از عوامل مهم خسارت به محصولات کشاورزی است. در این تحقیق برای تعیین چرخه های یخ و ذوب در استان خراسان رضوی، داده های دمای کمینه و بیشینه روزانه نه ایستگاه هواشناسی سینوپتیک در طی ۲۰ سال آماری (۱۳۸۷- ۱۳۶۸) مورد استفاده قرار گرفت. همچنین شش گستره دمایی مشخص شامل: دماهای کمینه کوچک تر و مساوی ۲- و دماهای بیشینه بزرگ تر و مساوی ۲ (A)، دماهای کمینه کوچک تر و مساوی ۳- و دماهای بیشینه بزرگ تر و مساوی ۳ (B)، دماهای کمینه کوچک تر و مساوی ۵- و دماهای بیشینه بزرگ تر و مساوی ۵ (C)، دماهای کمینه برابر ۲- و بیشینه بزرگ تر از ۲ (D)، دماهای کمینه برابر ۳- و بیشینه بزرگ تر از ۳ (E) و دماهای کمینه برابر ۵- و بیشینه بزرگ تر از ۵ (F) که امکان رخداد این پدیده در آن ها بیش تر است، در نظر گرفته شد. پس از پردازش داده ها توسط یک برنامه کامپیوتری در محیط Fortran، تعداد روزهای وقوع این پدیده در هر یک از ایستگاه های موجود به صورت ماهانه، فصلی و سالانه تعیین و مناطق مستعد آن شناسایی و پهنه بندی شد. نتایج نشان داد که فصل زمستان دارای بیش ترین تعداد روزهای با چرخه یخ و ذوب می باشد و فصول پاییز و بهار به ترتیب در رده های بعدی قرار دارند. همچنین ایستگاه های تربت حیدریه، نیشابور و قوچان در اغلب گستره های دمایی، بالاترین میزان وقوع این پدیده در استان خراسان رضوی را دارا می باشند. کم ترین تعداد روزهای دارای چرخه یخ و دوب نیز غالبا در ایستگاه های سرخس، کاشمر و سبزوار مشاهده می شود. واژه های کلیدی: پهنه بندی، چرخه های یخ و ذوب، خراسان رضوی، دمای بیشینه، دمای کمینه