اوزان تازه و نادر در دیوان خواجو

در کتاب «سیر غزل در شعر فارسی» درباره ی خواجو نوشته بودم: «برخی از اوزان غزلیات او نادر و یا تازه است» اما تاکنون مجالی دست نداده بود که آن اوزان را مطرح سازم. این اوزان تازه عمدتا در بخش صنایع الکمال است.گاهی در ضبط کلمات و مصاریع اشعاری که اوزان آنها تازه است اشکالاتی دیده می شود که ظاهرا محصول غلط کاری ناسخان است اما بعید نیست که در یکی دو مورد خود خواجو وزن را باخته باشد. به هرحال از تنوع این اوزان تازه و نادر پیداست که خواجو، عروضی بوده است. ظاهرا یکی از مدعیان عروض که گویا از اصحاب عمائم بوده است به خواجو نکته گرفته بود که برخی از اوزان شعری او مرسوم و متعارف نیست. خواجو در قطعه یی که خطاب به او سروده است به درستی می گوید که اوزان و آهنگ های شعری از حد شمار بیرون است.