حرف مترجم

مردمی که خوشبخت هستند، شاید تاریخ نداشته باشند، اما ادبیات قطعا نخواهد داشت زیرا نیاز به مطالعه را احساسا نخواهند کرد. روبر اسکاریت جامعه شناسی ادبیات در خانواده بزرگ علوم اجتماعی، از جوانترین آنهاست. این شاخه علمی نوپا که نطقه آن در تاریخ فرهنگها بسته بود و قرنها در شکم جامعه ها به صورت جنین زندگی می کرد، بالاخره زاییده شد و با همان کندی ای که دوران جنینی خود را پشت سر گذاشت، بعد از تولد به تندی رشد کرد و به جامعه شناسی به طور اعم و جامعه شناسی هنر به معنای اخص جان تازه بخشید. زایمان این رشته علمی، با همه مبارکی و میمونی، بی درد انجام نگرفت، زیرا جامعه شناسی این بار از عینیتها و مادیتها فاصله می گرفت و به دنیای ذهنیتها و آفرینشها وارد می شد؛ از بیرون به درون پا می گذاشت؛ از عقل به احساس می پرداخت و غرق در خشونت قواعد اجتماعی با لطافت عواطف انسانی آشنا می شد. جامعه شناسی ادیان به آفرینش خدایان و جامعه شناسی ادبیات به آفرینش بندگان اختصاص می یافت. هر دو از کفر می گریختند، هر دو از کشف رازهای خلقت دوری می جستند، تا هر دو جای خود را در میان رشته های خویشاوند پیدا کردند و بر مسند پرمایه علی تکیه زدند. امروزه جامعه شناسی ادبیات مانند هر رشته علمی دیگر ریشه دوانده، هویت پیدا کرده و با نام بزرگانی همچون گئورک لوکاچ، لوسین گلدمن، والتر بنیامین، تئودور آدورنو، اریش کوهلر و میخاییل باختین گره خورده و پیوندهای خود را با فلسفه و فرهنگ و هنر و اقتصاد تحکیم بخشیده است و همان گونه که شفیعی کدکنی می گوید: «مساله رابطه متن با زندگینامه یا روان شناسی مولف و یا شرایط اقلیمی و طبقاتی و فرهنگی حاکم بر آفاق خلاقیت او، همچنان اعتبار و اهمیت خویش را داراست و امروز، نه آنها که جویای روابط پنهانی یک اثر با شرایط تاریخی و اقتصادی عصر مولفند دشمن این گونه مطالعاتند و نه تنها که به جستجو درباره ساخت و صورت و بافت می پردازند، منکر آن گونه مطالعات.