بررسی تطبیقی نقش حوزه های علمیه نجف و قم در بیداری سیاسی افغانستان معاصر

چکیده عالمان و طلاب شیعی، در تحولات فرهنگی، مذهبی و سیاسی افغانستان، نقش داشته اند. آنان در افغانستان قبل از اشغال، دوره تجاوز روس ها و پس از آن، در جایگاهی بیدارگرایانه قرار گرفته اند اما این نقش و جایگاه، آشکارا بررسی نشده است. از این رو، آثاری در این زمینه به چشم نمی خورد. با این وصف، آیا بالندگی و پویایی بیداری اسلامی افغانستان، از عالمان و طلاب شیعی نشات گرفته است؟(سوال) تحصیل و ارتباط وسیع عالمان شیعی با نجف و قم به همراه وجود استبداد و استعمار در افغانستان، آنان را در مقام بیدارگران آن کشور قرار داد.(فرضیه) غرض آن است که از یک سو، تصویری روشن از تاثیر حوزه های نجف و قم بر بیداری سیاسی افغانستان ارائه شود و از سوی دیگر، رابطه بین عالمان و طلاب شیعی افغانی با بیداری سیاسی به میان آید.(هدف)با مطالعه تاریخی- تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه ای و میدانی، می توان به پاسخ سوال دست یافت.(روش) مراکز دینی نجف، در بیداری سیاسی برای احقاق حقوق سیاسی شیعیان، آغازگری بیداری سیاسی، مطرح شدن روحانیان در عمل سیاسی و تلاش برای وحدت سیاسی شیعیان موثر بوده اند. مراکز دینی قم نیز در دفاع ازحقوق سیاسی شیعیان، گسترش اسلام سیاسی و انقلابی، محوریت روحانیان در رفتار سیاسی، مشارکت سیاسی حداکثری شیعیان و شکل گیری احزاب و تشکل های سیاسی تاثیر گذارده است.(یافته)

Keywords:

حوزه علمیه نجف , حوزه علمیه قم , عالمان و طلاب افغانستانی , بیداری سیاسی , شیعیان