بررسی تبیین‎های سه‎گانه نظریه اصالت وجود و انسجام منطقی سخنان صدرا

محور اصلی حکمت متعالیه و مبنای بسیاری از نظریات صدرالمتالهین، نظریه اصالت وجود است. این نظریه در آثار متعدد صدرا وجود دارد و نزد شارحین  نیز مورد تفسیر و تبیین‎های گوناگون قرار گرفته است. می‎توان حداقل سه تفسیر مهم از این نظریه را برشمرد که هرکدام تقریر خود را به صدرا نسبت داده‎اند. تفسیر نخست معتقد است ماهیت به تبع وجود در خارج موجود است و تحقق ماهیت در خارج حقیقی است. در تقریر دوم، ماهیت حد وجود دانسته شده است که به عرض وجود، در خارج موجود می‎شود و موجودیت ماهیت در این تفسیر، اعتباری است. برداشت سوم، موجودیت ماهیت در خارج را مجازی و جایگاه ماهیت را ذهن می‎داند به گونه ‎ای که در خارج، تنها و تنها وجود، متحقق است و ماهیت، ظهور عقلی و ذهنی وجودهای محدود است. در پژوهش حاضر، دو فرضیه مطرح و پی-گیری می‎شود: اول اینکه عامل اصلی پیدایش سه دیدگاه متفاوت درباره نظریه‎ی واحد اصالت وجود، عبارات متفاوت خود صدرالمتالهین و تبیین‎های گوناگون ارائه شده از جانب خود ایشان است؛ دوم آنکه شواهد فلسفی دیگری از سایر نظریات صدرا می‎تواند تاییدی بر تفسیر سوم از نظریه اصالت وجود بوده و گویا در دیدگاه نهایی وی ماهیت صرفا، وجودی مجازی دارد. در تبیین فرضیه اول، عبارات همخوان و سازگار با هر دیدگاه را مطرح و منشا آن را در تعابیر صدرا نشان می‎دهیم. در اثبات فرضیه دوم، از مساله وجود رابط از دیدگاه صدرا بهره خواهیم برد. ماهیت نداشتن وجود رابط و ربط بودن ممکنات نسبت به حق تعالی، تفسیر سوم اصالت وجود را به عنوان نزدیکترین تفسیر به رای حقیقی صدرالمتالهین تایید می‎کند. 

Keywords:

کلیدواژه ها: اصالت‎وجود , صدرالمتالهین , تفسیر‎های سه‎گانه , اعتباریت ماهیت , وجود‎رابط