استدلال ابن‎سینا بر ضرورت نبوت از طریق تبعی بودن وجود کائنات

در آثار ابن‎سینا، به برهانی بر ضرورت نبوت اشاره شده است که نه خود او و نه حکما و متکلمین دیگر، آن را به صورت کامل تقریر نکرده‎اند؛ اما از آنجا که ابن‎سینا به اصل برهان اشاره نموده و همه مبانی و مقدمات آن را در آثارش آورده، می‎توان برهان را به او نسبت داد. در این مقاله کوشیده‎ایم برهان مذکور را به روش عقلی تقریر و مبانی آن را تحلیل نماییم. این برهان مبتنی بر مبانی ذیل است: وجود کائنات و انسان‎ها، آمیخته بودن آن‎ها به شر، مقصود بالتبع و غایت ضروری بودن شرور، غایت بالذات بودن انسان کامل و عقل قدسی،  مقدمه بودن و سببیت موجودات مادی و عموم انسان‎ها برای وجود پیامبر بعنوان انسان کامل. نظر به مقدمات به کار گرفته شده در این برهان می‎توان آن را استدلال بر ضرورت نبوت ازطریق «مقصود بالعرض (یا: تبعی/ طفیلی) بودن موجودات طبیعی (یا: کائنات)» برشمرد، و یا برهانی از طریق «غایت بالذات بودن وجود نبی»، و یا تبیینی از طریق «وقوع شر» نامید. در این استدلال، وجود شر، تکیه‎گاهی برای اثبات ضرورت نبوت قرار گرفته است و بدین‎ترتیب از آنچه که معمولا چالشی برای دین‎داری تلقی می‎شود به مثابه فرصت استفاده شده است. با توجه به شواهد قرآنی و روایی دال بر مبانی این برهان، می‎توان آن را برهانی ملهم از معارف اسلامی(یا: نقلی) نیز دانست.

Keywords:

کلیدواژه ها: نبوت , ابن‎سینا , شر , انسان کامل , عقل قدسی , غایت ضروری , غایت بالذات