ایجاد و احیای پوسته های زیستی در بوم سازگان های تخریب یافته با فن آوری تلقیح سیانوباکتریایی

    تخریب زمین ناشی از دخالت های انسانی منجر به توسعه بیابان و پیدایش بوم سازگان های ناپایدار از قبیل بسترهای خشک شده تالاب ها و دریاچه ها می شود. از این رو، تسریع در فرآیند خوداحیایی بوم سازگان های نوپدید ناپایدار شرایط دست یابی به اهداف توسعه پایدار را فراهم خواهد کرد. لذا پژوهش حاضر با هدف امکان سنجی ایجاد پوسته های زیستی در بوم سازگان نوپدید و حساس به فرسایش بادی بسترهای خشک شده دریاچه ارومیه از طریق فن آوری زیستی تلقیح سیانوباکترها برنامه ریزی شد. برای انجام این پژوهش، نمونه های حجمی خاک ماسه ای از بسترهای خشک شده دریاچه ارومیه برداشت شده و در داخل سینی های کوچک فرسایشی (با ابعاد طول، عرض و عمق ۵۰ در ۳۰ در ۱۰ سانتی متر) ریخته و آماده سازی شدند. سپس سیانوباکترهای بومی استخراج و تکثیرشده از منطقه با غلظت ۵۲/۱ گرم بر لیتر روی نمونه های آزمایش تلقیح شدند. پس از ۱۲۰ روز، به منظور ارزیابی میزان زیست پوسته سازی، اقدام به اندازه گیری شاخص های مهم توسعه پوسته های زیستی خاک شامل غلظت کلروفیل، ضخامت پوسته و میزان اتصال پذیری شد. تحلیل یافته ها نشان داد که تلقیح سیانوباکترها منجر به بهبود معنی دار (۰۱/۰>p) و به ترتیب ۶۰ و ۸۹/۲ برابری میزان غلظت کلروفیل و ضخامت پوسته نسبت به تیمار شاهد شد. بررسی تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از سطح خاک نیز قابلیت سیانوباکترها در ایجاد اتصال قوی بین ذرات خاک را تایید کرد. بر اساس نتایج پژوهش فعلی می توان فن آوری تلقیح سیانوباکترها را به عنوان راهکاری نوین و سریع و هم راستا با اهداف حفاظت از خاک و کنترل تخریب زمین در زیست پوسته سازی بوم سازگان های نوپدید و ناپایدار پیشنهاد نمود.

Keywords:

Biological soil crust , Combat desertification , Land degradation , Soil stability , بیابان زدایی , پایداری خاک , پوسته زیستی خاک , تخریب زمین