اسلوب های ردیه (پندارشکنی) در قرآن کریم

باور و پندار و تصور، حاصل فعالیت ذهن انسان در برخورد با مسائل و رویدادهای پیرامون آن بوده و تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله، محیط، آداب و رسوم، اخبار گذشتگان می باشد. این برداشت فکری می تواند صحیح و اثربخش در مسیر سعادت انسان بوده و یا اشتباه و مخرب و عامل ویرانگری فضایل بشری گردد. در پهنه تربیت اسلامی یکی از مباحث بااهمیت، مبارزه با توهمات غلط بشری است. در این مقاله اسلوب­های گفتگویی و تعجبی و تحدی­گونه و مقایسه­ای بررسی گردیده، به نتایجی دست یافته است که مهم ترین آن ها عبارت اند از: در غالب موارد، ردیه با استفاده از آموزش غیرمستقیم صورت گرفته که در آیات حاوی ساختارهای گفتگویی و تحدی­گونه از آموزش با واسطه بیانی پیامبر اسلام (ص) و در آیات حاوی ساختار مقایسه ای دوسویه از آموزش با واسطه دیگران استفاده شده است. لحن و نوع گویش در این گروه از آیات و آیات هم­سیاق آنها در اغلب موارد گویش انتقادی و توبیخی شدید است که به نظر می رسد، مخاطب گمراه و معاند این آیات که عموما اهل کتاب و مشرکان و کافران و منافقان می باشند، در پندارهای سقیم خود و پیروی جاهلانه از عادات گذشتگان خود پافشاری نموده­اند؛ ازاین رو، قرآن کریم با لحن تهدیدی درصدد تاثیرگذاری بیشتر و ایجاد تنبه در اذهان آنها می باشد. در ساختار «لایستوی» که مخاطبان آن مسلمانان هستند، کلام وحی با رویکرد حمایتی و تشویقی به ­دنبال رد تصورات و پندارهای ناصحیح به صورت تلویحی به وسیله تثبیت باورهای صحیح می باشد.

Keywords:

قرآن کریم , ردیه , اسلوب های ردیه , ساختارهای قرآنی