گونه شناسی معماری آرامگاهی در دوره اشکانی

گونه­­شناسی معماری آرامگاهی در دوره اشکانی فرزانه سبحانی[۱] عباسعلی رضایی­نیا[۲]   چکیده         بر پایه مدارک باستان­شناختی، در دوره اشکانی تنوع مذهبی وجود داشت. پادشاهی اشکانی این امکان را فراهم کرده بود که در قلمرو وسیع اشکانی، اقوام گوناگون در اجرای مراسم و مناسک دینی خود آزادانه عمل کنند. در نتیجه با توجه به تنوع گروه­های قومی و مذهبی، شیوه­های مختلفی در احداث بناهای آرامگاهی ایجاد شد. ساخت آرامگاه به مثابه نوعی از معماری یادمانی، همواره توجه طبقه ممتاز جامعه را به خود معطوف می­کرد. بناهای تدفینی بازتابی از قدرت متوفیان در ساختارهای سیاسی، اعتقادی، اقتصادی و اجتماعی جامعه بود. این گونه از بناها همواره مورد توجه، احترام و تقدس مردم بود و از طریق پیوندی که با ریشه­های هویتی جامعه داشت، شکل­گیری و توسعه سنت­های معماری آرامگاهی را در طول تاریخ موجب شد. هدف مقاله حاضر، شناخت سبک معماری بناهای آرامگاهی دوره اشکانی از لحاظ پلان، سازه و تزئینات، گونه­شناسی معماری آرامگاهی این دوره و در نهایت، درک نوآوری و تداوم سنت­های فرهنگی و هنری در ساخت بناهای آرامگاهی است. در این مقاله با روش توصیفی­ تحلیلی بناهای آرامگاهی دوره اشکانی معرفی و طبقه­بندی و سبک معماری آنها بررسی و گونه­شناسی شده ­است. نتیجه این پژوهش نشان می­دهد که در گستره شاهنشاهی اشکانی تنوع چشمگیری در ساخت بناهای آرامگاهی دیده می­شود و می­توان آنها را براساس ویژگی­های کالبدی به دو گونه دست­کند (دخمه ای) و دست­ساز (ساختمانی) تقسیم کرد. سبک معماری آرامگاه­های دوره اشکانی نشان­دهنده تداوم سنت­های معماری آرامگاهی این دوره است.   واژه­های کلیدی: شاهنشاهی اشکانی، معماری آرامگاهی، گونه­شناسی، سنت­های معماری، بناهای یادمانی     [۱]. کارشناس ارشد باستان­شناسی دانشگاه کاشان،  farzaneh۲۰۰۴_۱۳۸۲@yahoo.com [۲]. استادیار گروه باستان­شناسی دانشگاه کاشان    [e-mail]

Keywords:

Arsacid kingdom , Tomb architecture , Typology , Architectural traditions , Monuments , شاهنشاهی اشکانی , معماری آرامگاهی , گونه شناسی , سنت های معماری , بناهای یادمانی