تاثیرتقابل سلاطین سلجوقی و خلفای بغداد (با حمایت از تاسیس مدارس حنفی و حنبلی) بر افول نظامیه بغداد

تاثیر تقابل سلاطین سلجوقی و خلفای بغداد (با حمایت از تاسیس مدارس حنفی و حنبلی) بر افول نظامیه بغداد        جمیله یوسفی[۱]         حسینعلی بیات[۲]   چکیده گسترش زنجیره وار نظامیه ها در قلمرو سلجوقی، با تاکید بر آموزه های مذهب شافعی و کلام اشعری و اصرار بر تربیت کادر اجرایی، این سلسله مدارس را در تاریخ میانه ایران متمایز کرده است. نظامیه بغداد که به منظور تاثیر در امور سیاسی و مذهبی تاسیس شده بود، اهدافی چون کسب مشروعیت برای سلجوقیان و محدود ساختن فعالیت مخالفانی چون حنبلیان را که عامه جمعیت بغداد را تشکیل می دادند، دنبال می کرد، اما در آغاز امر بر مناقشات مذهبی دامن زد و در ادامه، موقعیت این نظامیه با اقدام کنشگران سیاسی چون سلاطین سلجوقی و امیران نظامی با تاسیس مدارسی برای برجسته کردن مذهب حنفی و طرد شافعیان و اشعریان و از طرفی اقدام خلیفه در جذب یا طرد مدرسان، ایجاد تنگناهای مالی برای مخالفان و حمایت از جریان مدرسه سازی حنبلیان، دچار چالش جدی شد و افول آن تا جایی پیش رفت که حرکت ناگزیر برخی مدرسان را به سوی غرب قلمرو سلجوقیان در پی داشت. نگارندگان این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی روند شکل گیری و عوامل سیاسی و اقتصادی موثر بر افول مدرسه نظامیه بغداد را مورد بررسی قرار داده اند. واژه های کلیدی: نظامیه بغداد، مدارس حنفی و حنبلی، سلاطین سلجوقی، خلفای بغداد     [۱]. دکترای تاریخ دانشگاه الزهراء  yousefi۱۰۹۰۵۰@gmail.com  .[۲]استادیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه آیت الله بروجردی bayat_۱۴۹@yahoo.com

Keywords:

Keywords: Baghdad School , Hanafi and Hanbali schools , Saljuk Sultans , Caliphs of Baghdad. , نظامیه بغداد , مدارس حنفی و حنبلی , سلاطین سلجوقی , خلفای بغداد.