مطالعه تطبیقی خویشکاری خردمندی در ایزدبانوان اوستایی و زنان شاهنامه

خویشکاری خردمندی در ایزدبانوان اوستایی بارز و شکوفاست، در اوستا ایزدبانوان اندیشمند و خردمند ستایش شده اند. حضور ویژگی خردمندی زنانه در فرهنگ ایرانی مصداق های دیگری نیز دارد در شاهنامه ی فردوسی زنان خردمند و رای زن فراوانی شخصیت یافته اند که به واسطه ی خرد آنان گره های داستان گشوده می شود. پرسش اساسی پژوهش حاضر این است که آیا می توان این دو پدیده، ایزدبانو و زن در شاهنامه را در خویشکاری خردمندی مورد تطبیق قرارداد؟ این موضوع که فردوسی شخصیت های خود را از روی کدام یک از کهن الگوها پرورانده است از ضرورت هایی است که راه را برای شناخت بیشتر شاهنامه باز می کند. روش پژوهش حاضر، توصیفی– تحلیلی با رویکرد تطبیقی در نظر گرفته شده است و هدف، تطبیق خویشکاری خردمندی در ایزدبانوان اوستایی و زنان شاهنامه است. ایزدبانوان منتخب پژوهش آناهیتا، دئنا، سپندارمذ، چیستا و اشی هستند که با زنان برگزیده از شاهنامه فرانک، سیندخت، فرنگیس، کتایون و گردیه مقایسه شده اند، این نمونه ها براساس نحوه ی بروز خویشکاری خردمندی با یکدیگر مورد تطبیق و تحلیل قرار گرفته اند. در نتیجه فرانک، فرنگیس و کتایون تجلی سپندارمذ و سیندخت، فرنگیس و گردیه تجلی دئنا و چیستا هستند، همچنین فرانک نمودی از آناهیتا و گردیه نمودی از اشی است.

Keywords:

ایزدبانو , زن , شاهنامه , خردمندی , خویشکاری