آرمانشهر حکیم طوس در شاهنامه

به نظر میرسد که ویژگیهای شهرهای آرمانی از یک سو در کهن ترین اسطوره های ایرانی و از سوی دیگر در شاهنام? حکیم طوس مندرج است. ظاهرا بن مایه و الگوی شهر آرمانی، یکی ور جمکرد است که کهن ترین نمونه از اینگونه شهرها است و بنابر روایت وندیداد، به دست جمشید بنا شد تا نمونه ای از موجودات اهورایی در آن نگهداری شود. یکی از ویژگیهای این ور یا بارو، جاودانگی آن است و افزون بر این، در آن، نشانی از سرما، گرما، تاریکی، بیماری و مرگ دیده نمی شود. نمونه ای دیگر از این دست، بنایی است که بر پای? مهریشت، ایزد مهر بر فراز کوه اساطیری هرا (البرز) برپا کرده است که در آن نیز از شب، تاریکی، سرما، گرما، بیماری و مرگ اثری نیست. به نظر نگارنده، حکیم طوس با ارائ? کنگ دژ به عنوان نمونه ای آسمانی از این جاودان شهر آرمانی به کهن الگوهای آن نیز نظر داشته است. از این روی، آن را چنین توصیف میکند که: الف. شهری فراخ است با باغها و بناهای زیبا. ب. هوای آن معتدل است و در آن از گرما و سرما خبری نیست. ج. آب آن گواراست و در آن نشانی از بیماری و مرگ نیست. هدف از نگارش این مقاله مقایس? کنگ دژ به عنوان جاودان شهر شاهنامه با نمونه های اساطیری آن در متون باستانی است، تا بدین وسیله پرتوی بر خواستگاه اندیشه های حکیم طوس افکنده شود.

Keywords:

آرمانشهر , ایزد مهر , سیاوشگرد , سروش , کنگدز , ور جمکرد