مقاله علمی – پژوهشی: برخی عوامل خطرساز بر تولید ماهیان قزل آلای رنگین کمان با تاکید بر شاخص های میکروبی و فلزات سنگین آب مزارع حاشیه رودخانه هراز

رودخانه هراز نقش مهمی در توسعه آبزی پروری و تولید قزل آلای رنگین کمان در مازندران دارد. هدف این بررسی ارزیابی شاخص های میکروبی و فلزات سنگین آب و نیز شناسایی عوامل باکتریایی بیماری زا رایج و قدرت مقاومت آنها در برابر آنتی بیوتیک های مصرفی به عنوان عوامل موثر بر تولید ماهیان بوده است. این تحقیق طی چهار فصل (تابستان، پاییز  و زمستان ۱۳۹۶ و بهار ۱۳۹۷) در ۶ مزرعه مجاور رودخانه هراز انجام گردید. بر اساس نتایج میزان جیوه آب ورودی مزارع مورد بررسی در تمام فصول از حداقل ۳ برابر حداقل حد مجاز (۱ میکروگرم بر لیتر) تا حداکثر ۶ برابر حداکثر حد مجاز (۲ میکروگرم بر لیتر) بود ولی میزان ارسنیک، سرب و کادمیوم در تمام مراحل نمونه برداری در حد استاندارد بود. مهمترین علایم بالینی مشاهده شده در ماهیان، پوسیدگی باله، شنای نامتعارف، التهاب و پرخونی کبد و کلیه بود. از مجموع ۴۲۰ عدد ماهی واجد علایم بالینی  ۱۵/۱۲% و ۸۵/۸۷% به ترتیب از نظر کشت باکتری مثبت و منفی بودند. عوامل باکتریایی جداسازی شده همگی از باکتری های گرم منفی و براساس درصد فراوانی شامل یرسینیا (۲۵/۳۷%)، آئروموناس (۳۵/۳۳%)، ادواردزیلا (۷۶/۱۱%)، ویبریو (۸۴/۷%)، پاستورلا (۸۸/۵%) و سیتروباکتر (۹۲/۳%) بودند. بیشترین مقاومت آنتی بیوتیکی در برابر آموکسی سیلین و کمترین آن مربوط به تری متوپریم سولفامتوکسازول بود. در ارزیابی شاخص های میکروبی آب شامل شمارش کلی باکتری، کلیفرم، کلیفرم مدفوعی و اشریشیا کولی، نتایج نشان داد که شاخص های میکروبی آب تقریبا در بیشتر مراحل نمونه برداری بیش از حد مجاز بود. با توجه به نتایج به نظر می رسد، تاثیر فلز سنگین جیوه بر سلامت ماهیان براساس علایم بالینی، افزایش مقاومت عوامل باکتریایی بیماری زا در برابر آنتی بیوتیک ها و نیز بیش از حد مجاز بودن شاخص های میکروبی آب از عواملی هستند که به طور مستقیم و غیر مستقیم تولید ماهیان قزل آلا مزارع حاشیه رودخانه هراز را تحت تاثیر قرار داده اند. لذا، توجه به استفاده از روش های مناسب مدیریت آب در جهت کاهش بار میکروبی و فلز جیوه در کنار استفاده از تغذیه و مدیریت پرورش مناسب تا حدود زیادی مشکلات تولید را در این رودخانه حل خواهد نمود.

Keywords:

Haraz River , Rainbow trout , Fecal coliform , Mercury , Trimethoprim sulfamethoxazole , رودخانه هراز , قزل آلای رنگین کمان , کلیفرم مدفوعی , جیوه , تری متوپریم سولفامتوکسازول