بررسی و تحلیل «فرآیند تفرد» در غزلیات سنایی

«فرایند تفرد»، عاملی روانی است که رشد ذهنی و انکشاف درونی و ناخودآگاهانه ی بشر را در طول حیات او به تصویر می کشد و حتی هنگام رسیدن فرد به نقطه ی کمال و باروری، بر نحوه ی اتخاذ تصمیمات ارادی او تاثیر می گذارد. این فرآیند روانکاوانه به عنوان محور مرکزی شخصیت فردی، راهنمای درونی و حتی مرشد ناخودآگاه ذهن محسوب می شود و با گذر زمان، تفکر وی را به تکامل می رساند. باید در نظر داشت که غزلیات سنایی بازتابی از مفهوم شعر ناب (pure poetry) و سیری ناخودآگاهانه از اندیشه های شاعر است که به اوج جوشش و جلا می رسد؛ بنابراین با بررسی سیر تکامل روانی در غزل سنایی، به این نکته می رسیم که اندیشه های عرفانی موجود در آنها حالات دلالتمندی از این فرایند روحی – روانی را ته تصویر می کشد. این پژوهش بر آن است تا بهره گیری از روش توصیفی، میزان تاثیر قالب غزل و مفاهیم عرفانی را در تکامل روانی این حکیم و شاعر برجسته آشکار سازد. از این رو به نظر می رسد که کاربرد چند منظوره ای مفاهیم و زبان شطح آمیز، درونی سازی کهن الگوی «پیر دانا»، استحاله ی مفهوم آنیما در برخی غزل ها و تاثیر همه جانبه ی دین و عرفان در روان شاعر از عوامل مهمی است که روان وی را مرحله به مرحله به مرز تکامل نزدیک می سازد.

Keywords:

فرایند تفرد , تکامل روانی , غزل , عرفان , سنایی