نقش کتیبه های کوفی در مساجد معاصر تهران (مساجد الغدیر، ولیعصر(عج) ، امام رضا(ع) و الجواد(ع))

کتیبه های کوفی جزئی از تزیینات معماری اسلامی محسوب می شوند که علاوه برجنبه های تزیینی دارای مفاهیم نیز می باشد. اوج شکوفایی کتیبه های کوفی از قرن پنجم تا هفتم ه. ق در مساجدی مانند مسجدجامع قزوین، مسجدجامع تبریز، مسجد اردستان، مسجد گلپایگان، مسجد جامع زواره، مسجد جامع شوشتر و... بوده است. سوال این است که در دوره معاصر ساختار و کارکرد کتیبه های کوفی در معماری فرهنگی مذهبی ایران چگونه است؟ روش پژوهش پیش رو توصیفی_تحیلی میباشد و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانهای_میدانی انجام شدهاست. تجزیه و تحلیل دادهها به صورت کیفی و براساس منطق و استدلال می باشد. نتایج تحلیل های مساجد الغدیر ، ولیعصر(عج) ، امام رضا(ع) و الجواد(ع) نشان می دهد که در مساجد الغدیر، ولیعصر(عج)، امام رضا(ع) از کتیبه های کوفی برای تزیینات در معماری داخلی و معماری بیرونی این مساجد استفاده شده است. نوع خط کوفی به کار رفته در این کتیبه ها، خط کوفی تزیینی و کوفی بنایی بوده است. کتیبه کوفی تزیینی مسجد امام رضا(ع) از نوع کوفی تزیینی می باشد و دارای نظام هندسی و نظام نوشتاری می باشد این ویژگی جزئی از ساختار نظامند در طراحی کتیبه ها در قرن های پنجم تا هفتم بوده است. در مسجد الغدیر از کتیبه های کوفی تزیینی و کوفی بنایی استفاده شده است. این کتیبه ها دارای نقطه هستند و نوع نوشتار آنها به خط فارسی نزدیک است. در مسجد ولیعصر در قسمت محراب از کتیبه های کوفی به خط کوفی بنایی استفاده شده است. در طراحی کتیبه‎های کوفی بنایی مورد استفاده در این بناها از گرید(پایه کار) نیز استفاده شده است. متن کتیبه های این بناهای فرهنگی مذهبی شامل: آیات قرآن، اسماء الهی، نام های حضرت محمد(ص)، حضرت علی(ع)، امام حسین(ع) و حضرت زهرا(س) می باشند. رنگ مورد استفاده در اجرای این کتیبه ها آبی لاجوردی، فیروزه ای و طلایی رنگ است.کاربری این رنگ ها در هنر ایرانی سابقه چندین هزار ساله دارد.

Keywords:

معماری اسلامی , مساجد معاصر , تزیینات , کتیبه های کوفی