تغییرات مکانی و زمانی فرسایندگی باران در استان آذربایجان غربی

فرسایندگی باران، به عنوان عامل کلیدی موثر بر فرسایش شناخته می­شود. آگاهی دقیق از میزان کمی فرسایندگی باران در یک منطقه، به عنوان گام اولیه در مدیریت پایدار خاک و آب محسوب می­شود. از نظر کمی، فرسایندگی باران به ویژگی ای از آن اطلاق می­شود که دارای بیشترین همبستگی با میزان تلفات خاک باشد. شاخص فورنیه اصلاح شده از مهم­ترین شاخص­های کمی فرسایندگی باران است که به دلیل محاسبه آسان در مقایسه با سایر شاخص­ها، کاربرد گسترده­ای در مطالعات فرسایش خاک دارد. این مطالعه، با هدف بررسی تغییرات مکانی و زمانی شاخص فورنیه اصلاح شده در طول دوره آماری ۲۰۱۲-۱۹۹۳ در استان آذربایجان غربی انجام شده است. برای این منظور، از آمار و اطلاعات بارندگی ۶۶ ایستگاه باران­سنجی استفاده شده و شاخص­های فورنیه اصلاح شده و شاخص تمرکز بارش در منطقه محاسبه و نقشه تغییرات مکانی با استفاده از روش کریجینگ معمولی ترسیم شد. تغییرات شاخص فورنیه در استان بسیار زیاد بوده و در دامنه ۲۲/۱۱۶-۲۵/۲۸ میلی­متر قرار داشت. حداکثر شاخص فورنیه در جنوب غربی و حداقل آن، در شمال شرقی استان مشاهده شد. بر اساس شاخص تمرکز بارش، به طور تقریبی در ۲۰% ایستگاه­ها، الگوی نسبتا فصلی و در ۸۰% ایستگاه­ها نیز الگوی فصلی از بارش مشاهده شد. شاخص فورنیه اصلاح شده داری همبستگی بسیار قوی با مقدار بارش سالانه (۰۰۱/۰>p ، = r ۹۳۴/۰) بود. با این حال، شاخص فورنیه اصلاح شده و مجموع بارش سالانه، ارتباط معنی­داری با شاخص تمرکز بارش نداشت. نتایج پژوهش نشان داد که با حرکت به سمت عرض های جغرافیایی بالاتر، شاخص فورنیه و مقدار بارش سالانه به شکل منظمی کاهش می­یابد.  

Keywords:

فورنیه اصلاح شده , شاخص تمرکز بارش , کریجینگ