وجود چند ویروئید در درختان پرتقال آلوده به بیماری پوست صمغی

بیماری پوست صمغی (Gummy bark) مرکبات در درختان پرتقال (Citrus sinensis) در برخی نواحی مرکبات خیز دنیا وجود دارد. علائم بیماری که به صورت کوتولگی، کوچک شدن میوه ها، آبله شدن (Stem pitting) چوب و بروز لکه های صمغی کوچک در پوست می باشد که در نواحی محدودی از مرکبات کاری های مازندران دیده شده است. عامل اصلی بیماری پوست صمغی به طور قطعی شناخته نشده است ولی بررسی های به عمل آمده حضور گونه هائی از ویروئیدهای مرکبات را در این بیماری محرز نموده است. مشاهدات انجام شده در سال ۱۳۸۴ در قطعات مرکبات کاری باغ های مهدشت بالا و پائین در شهرستان ساری در چند درخت پرتقال خونی (C. sinensis, Moro Blood) مسن روی پایه نارنج علائم ضعف، کوتولگی خفیف و کوچک تر بودن میوه ها مشهود بود. با جدا کردن پوست تنه در محل پیوند، آبله شدن شدید چوب همراه با تجمع صمغ در ته فرورفتگی ها و نیز وجود لکه های صمغی در پوست  آن محل و تا چندین سانتی متر بالاتر در تنه پرتقال قابل مشاهده بود. سرشاخه درختان دارای پوست صمغی جمع آوری و نوارهایی از پوست شاخه ها روی نهال های سالم پرتقال روی پایه سالم سیترنج ((Troyer citrange, Poncirus trifoliata×C. sinensis و نارنج یک ساله در شرایط گلخانه پیوند شدند. پس از گذشت یک سال از زمان پیوند استخراج RNA از دو نمونه آلوده شده پرتقال بیماری به همراه یک نمونه شاهد حاوی ویروئیدهای مرکبات (علوی و همکاران، ۲۰۰۵) با استفاده از ترایزول (TRIZOL) (ساخت شرکت Invitrogen) انجام گرفت. نتایج حاصل از واکنش زنجیره ای پلیمراز با نسخه برداری معکوس (RT-PCR) با حضور نمونه شاهد با استفاده از آغازگرهای ویروئیدهای مرکبات و ویروس تریستزا نشانگر حضور ویروئید کوتولگی رازک، خمیدگی برگ مرکبات، ویروئیدهای گروه III و IV و اگزوکورتیس مرکبات در نهال های آلوده شده بود. این اولین گزارش از آلوده بودن درختان پرتقال دارای علائم پوست صمغی به پنج ویروئید مختلف است. نقش این ویروئیدها در ایجاد پوست صمغی پرتقال به بررسی های وسیع تری نیاز دارد.