بررسی نقش حیوان روی سفالینه دوران سلجوقی

اشکال حیوانی همچون نقوش دیگر به همراه انسان مایه تزیین و آرایش سفالینه ها شده است . انسان ، حیواناتی را که در پیرامون خود دیده و شناخته و با او سرو کار داشته در نقاشی های خود به تصویر کشیده است . این نقوش عموما بر روی ظروف مینایی نقاشی روی لعاب و زیر لعاب در شهر باستانی نقاشی شده است . حیواناتی چون اسب ، خرگوش ، سگ شکاری ، غزال و پرندگان در تزیینات نگارگری ایران زیاد دیده می شود ، به ویژه نقوش حیوانی روی سفال دوره سلجوقی شامل نقش اسب ، پرندگان ، شیر و یا سایر حیوانات دوره سلجوقیان در زمینه سفالگری دوره ای طلایی بود . در واقع از قرن سوم هجری سنت دیرینه و شاخص سفالگران اسلامی آغاز شد ودر قرن پنجم هجری به اوج خود رسید .درتاریخ سفالگری ایران می توان از دوره سلجوقی به عنوان عصر طلایی این هنر در کنار سایر هنرها نام برد . سفالگران دوره سلجوقی با بهره گیری از استعداد خود آثار فراوانی بر جای گذاشتند که این اشیا ، از پیشرفت های هنری آن دوره سخن می گویند . سفالگران سلجوقی در ساخت ظروف لوکس و تجملی اعم از ظروف جلادار و ظرف مینایی با نقوش و رنگ های مختلف از جمله نقوش هفت رنگ تبحر وتسلط خاصی داشتند آنان طی چند مرحله و با زحمت و مشقت فراوان ظروف خام را ساخته و با رنگ های آبی ، سبز ، بنفش مزین می ساختند و سپس در کوره می گذاشتند . اغلب آثار هنری در ایران باستان در ادوار مختلف، مزین به نقش مایه جانوری بوده اند؛ گاه به صورت طبیعی و مانوس و گاهی خیالی و نامانوس. مقاله پیشرو به بررسی و تحلیل نقوش حیوانی از جمله نقوش حیوانی به صورت واقعی ، اساطیری ( جانوران ترکیبی ) پرداخته شده است .این نقوش علیرغم تعداد محدود جزء زیباترین و اسرارآمیزترین نقوش سفالینه های سلجوقی محسوب می شود به همین دلیل ابعاد مختلف و مفهومی و نماد و کاربرد نقوش در سفالینه های عصر سلجوقی مورد بررسی قرار می گیرد. مقاله پیشرو براساس مطالعات کتابخانه ای است و به روش توصیفی، تحلیلی به بررسی این نقوش در سفال های دوره سلجوقیان پرداخته است

Keywords:

نقش , حیوان , سفال , سلجوقی