پایش تاثیر خشکسالی بر تغییرات پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر ماهواره ای (مطالعه موردی: حوزه آبخیز ایلام)

خشک سالی رخدادی طبیعی است که تاثیر قابل توجهی در کشاورزی، اقتصاد و در نتیجه ابعاد مختلف زندگی مردم در مناطق خشک و نیمه خشک دارد. پوشش گیاهی یکی از اجزای زنده اکوسیستم است و نقش مهمی در بسیاری از فرایندهای اکوسیستمی دارد که به شدت تحت تاثیر رخدادهای اقلیمی، از جمله خشک سالی، است. در پژوهش حاضر، وضعیت تغییرات پوشش گیاهی در رابطه با شاخص خشک سالی در محدوده حوضه آبخیز ایلام (شهرستان ایلام) بررسی شد. در این تحقیق، از آمار ۳۰ ساله (۱۳۶۷۱۳۹۷) بارش ایستگاه های سینوپتیک (شهرستان های ایلام، مهران، دهلران، سرابله، ایوان، دره شهر و آبدانان) برای محاسبه شاخص بارش استاندارد (SPI) و از داده های تصاویر ماهواره­ای لندست (سنجنده های OLI، ETM و TM) برای تهیه شاخص تفاضل پوشش گیاهی استاندارد (NDVI) و بررسی تغییرات پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه، استفاده شد. واکاوی ارتباط بین شاخص خشک سالی (SPI) و شاخص پوشش گیاهی (NDVI) با استفاده از روش هم بستگی پیرسون بین لایه رستری پوشش گیاهی و خشک سالی انجام شد. نتایج نشان داد که بر اساس شاخص SPI محاسبه شده، در سال های ۱۳۸۲و ۱۳۸۷ پدیده خشک سالی با شدت­های بیشتری نسبت به سایر دوره­های مورد بررسی (۱۳۶۷۱۳۹۷) اتفاق افتاده است. نقشه دسته بندی پوشش گیاهی حاصل از شاخص NDVI در طول سال های ۱۳۶۷ تا ۱۳۹۷ بیانگر کاهش سطح پوشش گیاهی از گذشته تا حال بوده، به طوری که این کاهش بیشتر در دسته پوشش گیاهی متراکم (از ۱۵.۹۵۹ هکتار در سال ۱۳۶۷ به ۶۴۹۲ هکتار در سال ۱۳۹۷) رخ داده است. بر اساس یافته های تحقیق حاضر، نتیجه ­گیری می شود که تغییرات پوشش گیاهی در طول زمان با شدت خشک سالی ارتباط مستقیمی دارد که مدیران و تصمیم گیران عرصه منابع طبیعی، به منظور مدیریت پوشش گیاهی، باید به این موضوع مهم توجه کنند.

Keywords:

شاخص پوشش گیاهی , ماهواره لندست , شاخص بارش استاندارد , تغییرات پوشش گیاهی , مناطق نیمه خشک