اثرات تلفیقی لجن فاضلاب شهری و کودهای شیمیایی بر غلظت عناصر کم مصرف در خاک و تربچه (Raphanus sativus)

به منظور بررسی تاثیر کاربرد لجن فاضلاب بصورت جداگانه و تلفیقی با کود N-P-K و مدت کاربرد آن در راستای کاهش مصرف کودهای شیمیایی، بر مقدار عناصر میکرو کل و قابل جذب در خاک و غلظت آنها در ریشه و اندام هوایی تربچه، آزمایشی سه ساله، بصورت کرت­های یک بار خرد شده در قالب بلوک­های کامل تصادفی با دو عامل در سه تکرار اجراء شد. عامل اصلی ۶ تیمار کودی شامل شاهد، کود شیمیایی، لجن فاضلاب ۲۰ تن در هکتار + ۵۰% کود شیمیایی، لجن فاضلاب۲۰ تن در هکتار، لجن فاضلاب ۴۰ تن در هکتار + ۵۰% کود شیمیایی و لجن فاضلاب ۴۰ تن در هکتار بود، و عامل فرعی نیز تفاوت کاربرد یک ساله، دو ساله و سه ساله تیمارهای کودی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که کاربرد تیمارهای مختلف کودی اثر معنی­داری روی غلظت عناصر میکرو کل و قابل جذب خاک و میزان تجمع عناصر میکرو در ریشه و اندام هوایی تربچه داشت؛ به طوری­که با افزایش کاربرد فاکتورهای فوق، غلظت عناصر فوق در خاک و برداشت آنها از خاک توسط گیاه افزایش یافت. همچنین مصرف سه ساله کودهای آلی و معدنی بهتر از مصرف دو ساله و یک ساله آنها بر افزایش غلظت عناصر میکرو در خاک و جذب آنها توسط اندام­های گیاه تاثیر داشت. اثر برهمکنش بین نوع کود و مدت مصرف آن بر غلظت روی قابل جذب خاک، آهن و منگنز ریشه و مس اندام هوایی تربچه از نظر آماری معنی­دار بود. به طوری­که بالاترین میزان روی قابل جذب خاک مربوط به کاربرد سه سال متوالی تیمار لجن فاضلاب ۴۰ تن در هکتار، بیشترین غلظت آهن و منگنز در ریشه تربچه مربوط به کاربرد سه سال متوالی لجن ۴۰ تن در هکتار همراه با ۵۰% کود شیمیایی و بیشترین غلظت مس در اندام هوایی تربچه مربوط به کاربرد سه سال متوالی لجن ۲۰ تن همراه با ۵۰% کود شیمیایی بود. در نهایت با توجه به نتایج حاصله از این تحقیق و تاثیر معنی­دار استفاده از لجن فاضلاب به صورت جداگانه و غنی شده با کودهای شیمیایی، می­توان کاربرد لجن فاضلاب به همراه کود شیمیایی و یا جداگانه را پیشنهاد نمود. اما باید در مورد امکان ورود فلزات سنگین به زنجیره غذایی و آلودگی آنها در خاک هوشیار بود.

Keywords:

آهن , روی , مس , منگنز , کودهای آلی