تحلیل گره چینی های بکار رفته در صندوق قبر شاه اسماعیل صفوی

آرامگاه شاه اسماعیل صفوی در قسمت انتهایی قندیلخانه در مجاورت گنبد الله الله در بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی قرار دارد. صندوق بسیار نفیس و ظریفی در زیر گنبد آبی رنگ از مقبره شاه اسماعیل صفوی بر روی قبر ایشان واقع است. این صندوق از نقش­ها و طرح­های متفاوتی با تکنیک­های بسیار متنوع و زیبا در یک نظام هندسی منسجم به اجرا در آمده­اند. گره­های هندسی یکی از انواع نقوش به کار رفته بر روی این صندوق می­باشد که در تمامی جوانب کار مشاهده می­شود.این پژوهش سعی دارد تمام نقوش هندسی موجود بر روی این اثر ارزشمند را گره گشایی کرده و به نحوه ترسیم آن دست یابد. هدف تحقیق حاضر رمزگشایی از گره­های هندسی به کار رفته بر روی صندوق شاه اسماعیل صفوی می­باشد. سوال مطرح این پژوهش، گره­های هندسی صندوق مذکور از چه روش ترسیمی پیروی کرده است و راز گره­های آن در چیست؟ روش پژوهش به صورت توصیفی – تحلیلی بوده که با آنالیز یک اثر تاریخی به بحث و بررسی آن پرداخته می­شود.جمع آوری اطلاعات به روش اسنادی و میدانی می­باشد. یافته­های حاصل نیز نشان می­دهد که سه نوع شمسه «هشت»، «ده تند» و «دوازده تند» در تمامی جوانب کار با ترکیب­بندی­های متفاوت دیده می­شود. که شمسه «ده تند» به مراتب کاربرد بیشتری در اجرا دارد. نوع تقسیم بندی فضای کلی کار و همچنین نوع آلت­هایی که با گره­های نامبرده، ایجاد شده در تمامی جوانب آن متفاوت از هم می­باشند. با وجود تنوع و تعدد گره­ها در کار، یک وحدت و انسجام خاصی در قسمت­های مختلف صندوق ایجاد شده است. گره­های بکار رفته بر روی این صندوق موقع ترسیم در یک چهارم دایره، شمسه آن­ها ترسیم شده و در قاب واگیره مربع یا مستطیل البته براساس نوع گره قسمت­های دیگر آن نیز ترسیم می­شود. در حالت کلی شمسه­ها با ستاره پنج­پر و یا آلت ترقه شکل می­گیرند.بخش­های مختلف این صندوق در مکعب مستطیل بالایی و پایینی که هر کدام مانند یک تابلو با نقوش متعددی مثل اسلیمی­ها، ختایی­ها و کتیبه که در بستری از نقوش هندسی با رنگ­های خاصی به اجرا درآمده­اند و به نوعی ویژگی­های هنری ایرانی – اسلامی را به نمایش گذاشته­اند.

Keywords:

Tomb of Shah Ismail Safavid , wooden box , geometric knots , drawing method. , آرامگاه شاه اسماعیل صفوی , صندوق چوبی , گره های هندسی , روش ترسیم.