بررسی تطبیقی مولفه های مذهبی حاکم بر فرش های دوره قاجار و پهلوی

جایگاه موضوعات مذهبی در هنرهای ایران کاملا مشهور است و بیشتر هنر ها ریشه در فرهنگ مذهبی دارد که هنر فرش بافی خود گواه بر این موضوع است. هدف از این پژوهش بررسی قالی های قاجار و پهلوی است که نقش مایه مذهبی در آن به کار رفته است و از آنجایی که مشترکاتی در فرش های این دو دوره وجود دارد، با تحلیل و تطبیق و طبقه بندی این فرش ها به بررسی شباهت ها و تفاوت های آنها پرداخته و قابلیت های آنها را به طور گسترده بررسی خواهیم کرد تا اهمیت، جایگاه و نحوه ی به کارگیری و نگرش هنرمند و مردم این دو دوره در این طرح ها را نشان دهیم. پرسش های مطرح شده در این پژوهش:۱-موضوعات و مفاهیم به کار رفته در فرش های دوره قاجار و پهلوی چیست؟۲-وضعیت به کارگیری و دوام موضوعات مذهبی در فرش های دوره قاجار و پهلوی چگونه بوده است؟ روش تحقیق تاریخی، توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات میدانی و کتابخانه ای که پس از بررسی نمونه های فرش های دارای مضامین مذهبی موجود در موزه های تهران انجام شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که در فرش هایی دوره قاجار، چهره ها و شمایل، روایات و وقایع مذهبی شیعی و همچنین سایر ادیان رواج داشته و در دوره پهلوی، اکثر موضوعات مذهبی، حول وقایع زندگی پیامبر اسلام(ص) و امامان شیعه، به ویژه شمایل حضرت علی (ع) بوده است. به دلیل اینکه جامعه قاجار یک جامعه مذهبی بوده، این تصاویر از آغاز تا به انتهای این دوره بر باورهای دینی مردمان تاثیر گذاشته؛ و سپس در دوره پهلوی با تغییر شرایط اجتماعی، سلیقه مردم نسبت به شرایط جدید شکل گرفته و بنابراین، قالیچه های مذهبی دوره قاجار جایگاه مهم تری را در انتقال مفاهیم مذهبی، نسبت به دوره پهلوی داشته اند.

Keywords:

Religious subjects , Qajar , Pahlavi , carpet , موضوعات مذهبی , قاجار , پهلوی , فرش