معماری به معنای مکانی که موجودیت جسمی یافته است، می تواند اندازه گیری مکانی و اندازه گیری زمانی شود. بدین معنا که بیننده برای درک کامل فضای معماری و یک
ترکیب فضایی بایستی در آن حرکت کند تا بتواند آن را از جهات مختلف ببیند و حرکت احتیاج به
زمان دارد. به این ترتیب
زمان اصطلاحآ تبدیل به بعد چهارم در ادراک
فضا می شود.
زمان از مفاهیمی است که در آن غوطه ور و با آن دست به گریبانیم و واقعیتی است که با تجاربی که در طی حیات به دست می آوریم، بدان پی می بریم. زمان، مفهومی چنان ملموس، بدیهی، پیش پا افتاده و در عین حال عمیق است که نوشتن درباره اش جسارت زیادی را می طلبد. مفهوم فضا-زمان که تداوم در
زمان در آن مستتر است، در هنر و معماری با حرکت در درون
فضا مصداق پیدا می کند.
معماری ایران به عنوان وجهی از فعالیت اقوام ایرانی برای شکل دهی فضاهای عمومی و خصوصی با قبول چهارچوب های
فرهنگ ایرانی و به منظورتحکیم و تعالی ارزش های همان
فرهنگ عمدتا با تکیه در ماده جوهری آن یعنی فضا، بیان می شود .سازماندهی
فضا در
معماری ایران براساس حضور و درک یک شبکه سه بعدی نامرئی تنیده در درون تمامی فضاهای خرد و کلان صورت می گرفته که طیف گسترده ای از تمامی فعالیت های آدمی از فکر کردن و تماشای گل و گیاه گرفته تا برگزاری مراسم پرجمعیت بوده است.