همراهی فیتوپلاسماهایی از گروه های جاروک نخود کبوتر (۱۶SrIX)و افژولش شبدر(۱۶SrVI) با بیماری تورم جوانه گوجه فرنگی در ایران*

تورم جوانه یکی از بیماری های مهم گوجه فرنگی در ایران و سایر نقاط دنیا می باشد. دربازدیدهای سال های ۸۹-۱۳۸۸ این بیماری در مزارع گوجه فرنگی استان های خراسان رضوی، خراسان شمالی، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و فارس دیده گردید. علائم بارز بیماری عبارت بودند از کوچک ماندن، ضخیم شدن و رنگپریدگی برگ ها، ارغوانی شدن رگبرگ ها در قسمت زیرین برگ، رشد جوانه های جانبی ساقه، ضخیم شدن ساقه، تغییرات گل شامل بزرگ شدن کاسبرگ هایی که در انتها به هم چسبیده اند و تبدیل کاسه گل به یک جسم کیسه مانند، گل سبزی و فیلودی و عدم تشکیل میوه. عامل بیماری از طریق پیوند از گوجه فرنگی به گوجه فرنگی و به وسیله سس (Cuscuta campestris Yunck.)از گوجه فرنگی به پروانش انتقال داده شد. از پنج بوته گوجه فرنگی دارای علائم تورم جوانه در هر استان، بوته های گوجه فرنگی و پروانش مایه زنی شده، پروانش آلوده به عامل بیماری جاروک لیموترش به عنوان کنترل مثبت و گیاهان سالم گوجه فرنگی و پروانش به عنوان کنترل منفی دی ان ای کل استخراج و دی ان ای هر نمونه از نظر آلودگی فیتوپلاسمایی با روش واکنش زنجیره ای پلیمراز(PCR) آزمایش شد. در آزمون پی سی آر مستقیم با استفاده از جفت آغازگرP۱/P۷ وآزمون پی سی آر دو مرحله ای با استفاده از جفت آغازگرهای P۱/P۷ (دور اول) وRl۶F۲n/Rl۶R۲  (دور دوم) در نمونه های دی ان ای گوجه فرنگی دارای علائم در طبیعت، نمونه های گوجه فرنگی و پروانش مایه زنی شده و دارای علائم و کنترل مثبت قطعات مورد انتظار(به ترتیب ۱۸۰۰ و ۱۲۰۰جفت باز) از دی ان ای ریبوزومی تکثیر شد. هضم آنزیمی محصول پی سی آر دو مرحله ای با استفاده از آنزیم های AluI, RsaI, HinfI, HaeIII, HpaII وTaqI نشان داد که عامل تورم جوانه در استان های کردستان و خراسان شمالی متعلق به گروه جاروک نخود کبوتر(pigeon pea witches’ broom ) ا (گروه آر ان ای ریبوزومی ۱۶SrIX) و در استان های خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کرمانشاه و فارس متعلق به گروه افژولش شبدر(clover proliferation) یا گروه آر ان ای ریبوزومی۱۶SrVI می باشد. محصول پی سی آر مستقیم نمونه های تورم جوانه در این استان ها با استفاده ازInsT/AcloneTM PCR Product Cloning Kit در پلاسمیدpTZ۵۷R/T و در سویه  Escherichia coli DH۵a همسانه سازی و تعیین ترادف شد. آنالیز تبارزایی ترادف ناحیه میانی ژن های آار ان ای ریبوزومیS ۱۶و S  ۲۳ نیز عامل تورم جوانه گوجه فرنگی در استان های کردستان و خراسان شمالی را با فیتوپلاسماهای گروه۱۶SrIX و عامل تورم جوانه در استان های خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کرمانشاه و فارس را بافیتوپلاسماهای گروه۱۶SrVI طبقه بندی کرد. RFLP کامپیوتری با استفاده از ترادف ۱۲۰۰ جفت بازی از ژن آر ان ای ریبوزومی S۱۶ و ۱۷ انزیم برشی علاوه بر تایید نتایج آنالیزهای  RFLP فیزیکی و تبارزایی نشان داد که فیتوپلاسماهای طبقه بندی شده با گروه۱۶SrIX متعلق به زیر گروه۱۶SrIX-E و فیتوپلاسماهای طبقه بندی شده با گروه۱۶SrVI متعلق به زیر گروه۱۶SrVI-A  هستند. این اولین گزارش از وجود بیماری فیتوپلاسمایی تورم جوانه در استان های خراسان رضوی، خراسان شمالی، آذربایجان شرقی ، کردستان و کرمانشاه وگروه بندی فیتوپلاسماهای ردیابی شده در این تحقیق است.

Keywords:

فیتوپلاسما , تورم جوانه , RFLP , تعیین ترادف , درخت فیلوژنی , گوجه فرنگی