شیوع بیماری ذغالی درختان بلوط و آزاد در جنگل های زاگرس و البرز

طی سال های گذشته (۱۳۸۷-۱۳۹۱) گزارش های متعددی از زوال و مرگ تعداد زیادی از درختان جنگلی و خسارت بالای آن در غرب کشور واصل شد. بیماری به سرعت در جنگل های رشته کوه زاگرس انتشار یافته بود. نشانه های بیماری به صورت زوال و مرگ درختان، قهوه ای شدن و خزان بی هنگام منظره عمومی بخشی از جنگل که در آن بیماری شایع است، تراوش صمغ سفید در محل شروع آلودگی روی شاخه ها و خروج حجم زیادی صمغ تیره از تنه درختان مسن قابل توجه بود، قهوه ای شدن نسوج چوب و دسته های آوند چوبی در سرتاسر ارتفاع تنه به سمت بالا و پایین درخت که نشان دهنده آلودگی نسوج بود، دیده شد، در پاییز و زمستان بعد اکثر درختان مبتلا از بین رفته و نشانه های ذغالی به صورت شانکرهای بزرگ با ابعاد ۱۰۰* ۵۰ سانتی متر حامل لایه سیاه براق یا مات استرومای قارچ در سطح چوب که وجه تسمیه این بیماری است روی درختان مشهود بود. شکاف خوردن پوست تنه و جدا شدن آن نیز در این فصل قابل رویت بود. در این مرحله پریتسیوم ها، آسک ها و آسکوسپورها قابل رویت بود. بررسی ویژگی مرفولوژیک نمونه های قارچ و توالی ناحیه ITS ، DNA ریبوزومی آنها با  Biscogniauxia mediterranea تطبیق داشت. نتایج آزمون بیماری زایی جدایه های مورد آزمایش روی نهال های شش ماهه بلوط ایرانی پس از دو ماه نیز در گلخانه به اثبات رسید. در این تحقیق زوال و مرگ درختان بلوط ایرانی در جنگل های بلوط ایلام، لرستان، فارس و کهکیلویه و بویراحمد بررسی و عامل بیماری ذغالی بلوط در بیشتر مناطق B. mediterranea تشخیص شد، هم چنین بیماری ذغالی، زوال و مرگ درختان آزاد و بلند مازو با عامل B. mediterranea با خسارت بالا در جنگل های دلند گرگان نیز گزارش می شود. بیماری ذغالی از گونه های مختلف بلوط و دیگر گونه های جنگلی در دنیا گزارش شده است و صدها هکتار درخت بلوط را دچار زوال و مرگ می سازد. این اولین گزارش از همه گیری بیماری ذغالی درختان جنگلی در سراسر کشوراست.

Keywords:

بیماری ذغالی , بلوط ایرانی , درخت آزاد , بلند مازو , جنگل های زاگرس , جنگل های البرز