ریشه یابی های کاریکلماتورهای معاصر در ادبیات کلاسیک فارسی با تکیه بر آثار عبید زاکانی

کاریکلماتور یکی از حوزه های گسترده و پر طرفدار نثر معاصر فارسی است. در این قالب ادبی جمله هایی موجز و فشرده و حاوی کشف های خارق العاده اغلب با شگرد پارادوکس ارائه می شوند و خواننده را با ایجاز و اعجاب نهفته در پارادوکس خود متاثر می سازند. هر چند که برخی از منتقدان معتقدند که کاریکلماتور پدیده ای جدید در ادبیات فارسی است، اما به نظر می رسد که تنها نام این پدیده ادبی جدید است و مصداق آن در پیشینه ادب فارسی دارای حضور گسترده و کهن بوده است به گونه ای که شطحیات عارفان و جملات و کلمات قصار اندیشمندان و نیز جمله های موجز و اغلب طنزآمیز بزرگانی چون سعدی شیرازی و عبید زاکانی، بارقه های درخشانی از کاریکلماتور را در خود دارند. در این مقاله بر آنیم که با معرفی قالب ادبی کاریکلماتور، به روش تحلیلی و توصیی، ریشه های این پدیده را در متون کلاسیک فارسی بررسی کنیم. نتایج این مقاله نشان می دهد که کاریکلماتور را نمی توان پدیدهای غربی و وارداتی دانست و آن را باید نتیجه تحولات و نوسازی شطحیات، کلمات قصار و طنز های کوتاه بزرگان ادب کلاسیک فارسی دانست.

Keywords:

نثر فارسی , کاریکلماتور , ادبیات معاصر , ادبیات کلاسیک , شطح , پارادوکس.