ارزیابی اثرات بوم شناختی کنارگذر غرب اصفهان بر پناهگاه حیات وحش قمیشلو با استفاده از روش HEP

ساخت جاده ها در زیستگاه های حساس و مناطق حفاظت شده، دارای اثرات فاجعه باری بر حیات وحش است که طی سال های گذشته در کشور ما رو به گسترش بوده است. این مقاله به ارزیابی اثرات بوم شناختی(EcIA) آزادراه غرب اصفهان که از پناهگاه حیات وحش قمیشلو (طبقه چهارم I.U.C.N) می گذرد، بر زیستگاه گونه کلیدی آهوی ایرانی(Gazella subgutturosa subgutterosa) می پردازد. در این پژوهش، برای نخستین بار در ایران از راهبردHEP (Habitat Evaluation Procedure) به عنوان یک روش ارزیابی بر مبنای زیستگاه که هم کیفیت و هم کمیت زیستگاه تحت تاثیر را مورد توجه قرار می دهد، برای ارزیابی اثرات بوم شناختی پروژه های توسعه بهره گرفته شد. کیفیت زیستگاه به صورت شاخص مطلوبیت زیستگاه HSI برای گونه مورد نظر اندازه گیری شد. از طریق بررسی جامع منابع و مشاهدات میدانی(ثبت ۲۹۳ نقطه حضور)، پنج متغیر موثر بر مطلوبیت زیستگاه (شامل پوشش گیاهی، شیب، ارتفاع، فاصله تا آب و فاصله تا جاده)، درنظر گرفته شد و در نهایت واحدهای زیستگاهی مربوطه از طریق ضرب HSI برای گونه آهو در مساحت زیستگاه گونه در دو حالت قبل و بعد جاده، به دست آمد. نتایج حاصل نشان داد که در اثر احداث آزادراه، به میزان ۷۷۱۰ واحد زیستگاهی برای گونه آهو از دست رفته است. هم چنین به منظور بررسی اثر جاده در مقیاس سیمای سرزمین، رویکرد بوم شناسی سیمای سرزمین مورد استفاده قرار گرفت و متریک های MNN، NP و CONTAG، استخراج شدند. نتایج، از دست رفتن زیستگاه و تکه تکه شدن سیمای سرزمین را در پناهگاه حیات وحش قمیشلو، به طورکمی نشان داده و گویای تاثیرات منفی آزادراه بر جمعیت آهوان از طریق محدودکردن حرکت آنها بین لکه های زیستگاهی در این منطقه است که گویای پیامدهای نگران کننده آزادراه برای حفاظت از این گونه آسیب پذیر است.

Keywords:

Ecological impacts , Road construction , Habitat fragmentation , Gazella subgutturosa , HEP , Landscape metrics , بوم شناختی , احداث جاده , تکه تکه شدن زیستگاه , آهوی ایرانی , HEP , متریک های سیمای سرزمین