روند گرایش به موضوع طب سنتی و مکمل/جایگزین در تحقیقات پایان نامه ای (۱۳۷۰ تا ۱۳۸۵)

با وجود گسترش روزافزون بکارگیری روش های طب سنتی و طب مکمل/جایگزین، شواهد علمی مبتنی بر تحقیقات علمی در بسیاری از شاخه های این روش ها اندک است. این طرح با هدف ارزیابی روند گرایش موضوعی پایان نامه های دوره های پزشکی عمومی و تخصصی نسبت به طب سنتی/مکمل/جایگزین (به عنوان نمادی از جهت گیری کلی تحقیقاتی) طی یک دوره ۱۵ ساله در دانشکده های پزشکی شهر تهران مورد بررسی قرار گرفته است. با مراجعه به بخش پایان نامه های هر دانشگاه، تعداد مجموع پایان نامه های ارائه شده در هر سال تحصیلی در دوره زمانی ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۵ تعیین گردید و پایان نامه هایی که موضوع آنها احتمالا در ارتباط با طب سنتی/مکمل/جایگزین بود، شناسایی و از بایگانی استخراج شد. سپس ضمن بررسی دقیق تر از نظر ارتباط موضوعی، سال تحصیلی ارائه، رتبه و تخصص علمی ارائه دهنده، نوع مطالعه، شاخه مورد بررسی طب سنتی/مکمل/جایگزین و سایر اطلاعات جمع آوری گردید. مجموعا ۲۸۳۴۴ پایان نامه طی پانزده سال در چهار دانشکده پزشکی از دانشگاه های شهر تهران به اتمام رسیده که از این تعداد ۱۱۰ پایان نامه مربوط به موضوع طب سنتی/مکمل/جایگزین بوده است (۸۸/۳ مورد در هر هزار پایان نامه)؛ در سال های مورد بررسی، نسبت پایان نامه های انجام یافته در رابطه با طب سنتی/مکمل/جایگزین روندی افزاینده داشته است (۰۰۱/۰>P و ۷/۴۲= X۲ for trends). از مجموع پایان نامه های مزبور، ۴۱ مورد (۳/۳۷ درصد) در حوزه تحقیقات بالینی و بقیه موارد تحقیقات غیربالینی بوده است. نسبت تحقیقات بالینی در پایان نامه های تخصصی به نحو معنی داری بالاتر از پایان نامه های عمومی بوده است (۰۰۱/۰>P). علی رغم روند فزاینده تحقیقات پایان نامه ای در زمینه طب سنتی/مکمل/جایگزین، طی سال های اخیر، هنوز هم سهم این تحقیقات از کل پایان نامه ها ناچیز است. جهت دهی و تسهیل انجام تحقیقات مرتبط با طب سنتی/مکمل/جایگزین (به ویژه در مراکز دانشگاهی) از یکسو و بکارگیری نتایج تحقیقات در تصمیم گیری های مدیریتی و ارائه مراقبت های بالینی از سوی دیگر، افزایش گرایش محققین و گسترش تولید شواهد علمی در این زمینه را به دنبال خواهد داشت.

Keywords:

Traditional medicine , Complementary/Alternative medicine , Medical theses , طب سنتی , طب مکمل , جایگزین , پایان نامه های پزشکی