تهیه مدل باروری در استان مازندران با روش آنالیز مسیری (Path Analysis)

این پژوهش مهم ترین عوامل موثر و مرتبط بر باروری را که مختص کشور ما و استان مازندران است بررسی می نماید و لذا می توان از آن در برنامه ریزی های صحیح باروری بهره جست. داده های این مطالعه از طرح «بررسی عوامل موثر بر آهنگ و بازدهی باروری در استان مازندران در سال ۷۹ به وسیله پرسشنامه ای مشتمل بر سه بخش (مشخصات دموگرافیک، اطلاعات باروری و بخش تنظیم خانواده) جمع آوری شده است. نوع مطالعه توصیفی تحلیلی است و نمونه گیری به روش دو مرحله ای تصادفی انجام شده و با در نظر گرفتن این که بیشتر از ۱۵ درصد از خانوارها بیش از ۶ فرزند دارند و نیز با احتساب ۰۲/۰=d نمونه ای به حجم ۱۳۴۳ نفر وارد مطالعه شدند. از آنجا که تمرکز مطالعه بر زنان ۵۴-۱۰ ساله ازدواج کرده همسر دار می باشد، پس از کسر نمونه های غیر مرتبط ۱۱۳۷ زن مورد بررسی قرار گرفتند. از بین عوامل موثر بر باروری، سن مادر، سواد مادر، تعداد سال های زناشویی، سن هنگام ازدواج مادر و سن اولین حاملگی انتخاب و به وسیله روش آنالیز مسیری اثر علتی (اثر مستقیم و غیر مستقیم) و اثرات غیر علتی محاسبه گردید. کلیه ضرایب اثر محاسبه شده از نظر آماری با صفر اختلاف معنی دار آماری داشته اند (۰۱/۰>P). نتیجه این که از بین متغیرهای مورد بررسی، به ترتیب تعداد سال های زناشویی و سن مادر دارای بیشترین ضریب اثر مستقیم مثبت (۴۲۸/۰ = r و ۲۰۳/۰ = r) و سواد مادر دارای قویترین اثر مستقیم منفی (۱۸۲/۰ - = r) بر باروری بوده اند. از بین عواملی که بر باروری اثر غیر مستقیم داشته اند سن مادر با ۴۲۷/۰ = r علاوه بر اثر مستقیم، بیشترین اثر غیر مستقیم مثبت و سواد مادر با ۱۵۳/۰- = r قویترین اثر غیر مستقیم منفی را از طریق سایر متغیرهای مدل بر باروری اعمال می کنند. ضریب اثر مستقیم سواد مادر بر باروری ۲/۰- = r بوده و ضریب اثر علتی آن ۳۳۵/۰- = r محاسبه شده است که نسبت به سایر متغیرهای مدل قویترین اثر را بر کاهش باروری نشان می دهد و با نتایج مطالعات مشابه در خصوص عوامل موثر بر تمایل مادران به ادامه باروری همخوانی دارد. از آنجایی که کنترل باروری امری دشوار می باشد، با روش آنالیز مسیری می توان در صورتی که امکان کنترل همه متغیرها نباشد توجه بیشتر را بر روی متغیرهایی معطوف کرد که نسبت به سایر متغیرها بیشترین اثر را در باروری دارند و در این مطالعه سواد مادر و تعداد سال های زناشویی سهم بیشتری را در باروری و تغییرات آن به عهده داشته اند. با توجه به مقدار R۲ در مرحله آخر (۶۹۱/۰)، مدل بدست آمده را می توان یک مدل نسبتا خوب در پیش بینی و کنترل باروری به حساب آورد.

Keywords:

Fertility , Modeling , Path analysis , آهنگ باروری , بازدهی باروری , آنالیز مسیری , مدلسازی