میزان کم خونی فقر آهن و مقایسه برخی عوامل موثر بر آن در دختران نوجوان شهری و روستایی

با توجه به وقوع جهش رشد در دوره نوجوانی، نیاز به انرژی و مواد مغذی در این دوران افزایش یافته و عدم تامین آنها موجب کمبود و تظاهر بیماری می شود. فقر آهن یکی از بزرگترین مشکلات سلامت همگانی است که با تاثیرات عمیق خود بر جسم و ذهن افراد موجب کاهش و اختلال در برخی از توانایی های انسان می شود. دریافت ناکافی، کمی قابلیت جذب و افزایش نیاز از عوامل اساسی ایجاد کم خونی در بین زنان و دختران نوجوان است. به منظور تعیین شیوع فقر آهن و همچنین وضعیت دریافت آن از برنامه غذایی روزانه و بررسی تاثیر تعدادی از عوامل غذایی موثر در جذب و یا بازدارنده جذب آن، پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به طور مقطعی روی ۳۳۶ دانش آموز دختر دبیرستانی (۱۸-۱۵ ساله) شهری و روستایی شهرستان آستانه اشرفیه استان گیلان انجام شد و طی آن شاخص ها و فراسنج های بیوشیمیایی خونی (Hb و Hct و TIBC و SI و SF و MCV و MCHC) با جمع آوری ۱۰cc نمونه خون به منظور تعیین شیوع کم خونی، فقر آهن و کم خونی فقر آهن انجام گرفت. همچنین دریافت آهن غذا و الگوی مصرف غذا از طریق پرسشنامه ۲۴ ساعت یادآمد خوراک برای ۳ روز متوالی و بسامد خوراک تعیین گردید. یافته ها نشان داد که میانگین دریافت روزانه آهن در دختران شهری (۷.۸±) ۱۹.۶ و در دختران روستایی (۴.۶±) ۱۹.۰ میلی گرم بود که این تفاوت بین آنها معنی دار نبود. از اینرو وضعیت دریافت آهن در دختران شهری و روستایی مطلوب و بیش از نیاز توصیه شده روزانه (Recommended Dietary Intake-RDI) است. میانگین شاخص ها و فراسنج های خونی در هیچیک از موارد تفاوت معنی داری را در ۲ گروه شهری و روستایی نشان نداد. بر اساس این شاخص ها، شیوع کم خونی در بین دختران مورد بررسی در شهر ۸.۴% و در روستا ۱۰.۹% و شیوع کم خونی فقر آهن در شهر ۳.۷% و در روستا ۵.۲% بود که نسبت به سایر نقاط کشور مناسب است. همچنین عادات غذایی دختران در مورد بار مصرف سبزی بین شهر و روستا تفاوت معنی داری را نشان داد (P=۰.۰۱۲). علاوه بر آن بار مصرف نوشابه در شهر با تفاوت معنی داری بیش از روستا بود (P=۰.۰۰۶). مصرف چای تا یکساعت پس از صرف غذا در حدود نیمی از دختران شایع و در روستا بیش از شهر بود که خود عاملی بازدارنده در جذب آهن محسوب می شود. در مجموع اصلاح برخی از عادات غلط غذایی مثل صرف چای بعد از غذا و یا مصرف نوشابه و همچنین افزایش مصرف میوه و سبزی همراه با غذا از طریق اجرای برنامه های آموزش تغذیه ضروری به نظر می رسد.

Keywords:

Adolescent girls , Iron intake , Blood indices , دختران دبیرستانی , وضعیت دریافت آهن , شاخص های خونی