تحلیل کارکردهای هویتی زبان در اشعار مدحی

زبان به عنوان رسانه ی ارتباطی در متون ادبی، از نشانه­هایی تشکیل شده است که امکان خلق معناها و دلالت­های اجتماعی و فرهنگی متفاوتی را فراهم می­کند و می­تواند نماینده ی تمایلات اجتماعی و فرهنگی گوینده ی خود شود. یکی از معناهایی که نشانه های زبانی می­توانند آن را بروز دهند، هویت گوینده یا نویسنده است. هویت در معنای درک مفهوم خویشتن، نمایانگر ویژگی­های خاص هر فرد است که ازطریق ارتباط با دیگران و برحسب شباهت و تفاوت شکل می­گیرد؛ پس هرگونه کاربرد زبان در شعر یا متن ادبی، شرایطی را فراهم می­کند که هم می­تواند خویشتن و هویت نویسنده و هم جامعه­ای را که به آن تعلق دارد، نشان دهد و بسته به نوع کاربرد زبان، کارآیی­های آن نیز متفاوت می شود؛ برای نمونه در قصاید مدحی که نویسنده وابستگی خود را به گفتمان­های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مستقیم­تر نشان می­دهد، فهم عوامل اجتماعی شکل­گیری هویت شاعر نیز ازطریق نشانه­های زبانی دقیق­تر و عینی­تر خواهد بود. در این مقاله تلاش شده تا با تکیه بر اشعار فرخی سیستانی و با رویکرد نشانه­شناسی اجتماعی، سازوکارهای زبانی و نشانه­ای هویت بررسی شود. ازاین منظر تمام نشانه­های زبانی موجود در این قصاید، دلالت­های اجتماعی و هویتی دارد. ازدست رفتن استقلال و خویشتن شاعر، تبدیل شدن شعر به کالای مصرفی، بحران هویت، ارتباط مستقیم میان ادبیت و هویت یابی شاعر، مرکزگرایی و... همگی از دلالت­های اجتماعی نشانه­های زبانی قصاید مدحی به شمار می روند.  

Keywords:

واژه های کلیدی: ادبیت , دربار , قصاید مدحی , نشانه شناسی اجتماعی , هویت