فراتحلیل عوامل موثر بر رفتار اطلاع یابی در ایران و جهان

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی مولفه های موثر بر رفتار اطلاع یابی و سنجش اندازه اثر آن ها از مقالات داخلی و خارجی این حوزه است. علاوه بر این، متغیرهای تعدیلگر موثر بر رفتار اطلاع یابی شناسایی و اندازه اثر آن ها نیز محاسبه شده اند. روش: روش پژوهش حاضر فراتحلیل است. جامعه پژوهش کلیه پژوهش های انجام شده در پایگاه داخلی استنادی علوم جهان اسلام (ISC) و برای پژوهش های بین المللی پایگاه پروکوئست (ProQuest) بود. با توجه به معیارهای ورود به پژوهش تعداد ۸۹ پژوهش انتخاب شدند که از میان آن ها برای محاسبه اندازه اثر، ۱۹ پژوهش دارای متغیر وابسته رفتار اطلاع یابی و متغیرهای مستقل موثر بر رفتار اطلاع یابی بودند که وارد فراتحلیل شدند. پژوهش ها به روش پیمایشی و با به کارگیری ابزار پرسش نامه در جوامع متفاوت و برحسب سنجه های پایا به انجام رسیده اند. داده ها با استفاده از نرم افزار جامع فراتحلیل نسخه ۲ (CMA۲) مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: تعداد ۱۶ متغیر و عامل موثر بر رفتار اطلاع یابی در چهار زیرگروه اصلی دانشجویان، اعضای هیئت علمی، کادر درمان و شهروندان در پژوهش های این حوزه شناسایی شدند. نتایج کلی فراتحلیل نشان داد که اندازه اثر یا ضریب تاثیر مولفه ها و عوامل موثر بر رفتار اطلاع یابی ۵۸۹/۰ است که برحسب نظام تفسیری کوهن، در حد زیاد ارزیابی می شود. همچنین، میزان اندازه اثر متغیرها و عوامل موثر بر رفتار اطلاع یابی بر اساس دو متغیر گروه نمونه (دانشجویان، اعضای هیئت علمی، کادر درمان و شهروندان) و میدان مطالعه (پژوهش های داخلی و خارجی) متفاوت است و این دو متغیر، متغیرهای تعدیلگر عوامل موثر بر رفتار اطلاع یابی هستند. اصالت/ارزش: با توجه به اینکه مطالعات زیادی در خصوص عوامل موثر بر رفتار اطلاع یابی انجام شده است، جای پژوهشی که به صورت فراتحلیل به نتایج آن ها بپردازد خالی بود. در پژوهش حاضر تلاش شده است این خلا پر شود. یافته های این پژوهش در کل نشان داد مولفه هایی وجود دارند که رفتار اطلاع یابی را تحت تاثیر قرار می دهند و اثرات این مولفه ها با توجه به گروه های مختلف جامعه و بافت محلی متفاوت است.

Keywords:

Meta-analysis , Information seeking behavior , Factors affecting information-seeking behavior , فراتحلیل , رفتار اطلاع یابی , عوامل موثر بر رفتار اطلاع یابی