بررسی تطبیقی حرکت در نگارههایی از نسخه خاوران نامه (۸۸۱ ه.ق) از مکتب شیراز با نسخهی خمسه ی تهماسبی (۹۴۵ - ۹۴۹ ه.ق) از مکتب تبریز

یکی از روش های شناخت ویژگی های نقاشی ایرانی، مطالعه و بررسی تطبیقی نسخ نگارگری دوره های مختلف با یکدیگر است. مطالعات تطبیقی علاوه بر شناخت ویژگی های کلی اثر، جو حاکم بر هنرمندان هر دوره و هویت آنان را مورد ارزیابی قرار می دهد. تاکنون محققین و مستشرقین بسیاری نگاره های نسخه های خطی دوره ی شاه تهماسب را مورد مطالعه قرار داده اند، ولی در این میان کمتر به نگاره های مکتب شیراز خصوصا نسخه خاوران نامه پرداخته شده است. این مقاله به بررسی تطبیقی و تحلیلی عنصر حرکت در نگاره هایی از آثار خاوران نامه و خمسه ی تهماسبی از دو دوره مکتب نگارگری(مکتب شیراز و مکتب تبریز دوم) می پردازد. نگاره های منتخب دارای وجوه چشمگیری از منظر بحث حرکت هستند. بررسی تحلیلی و تطبیقی نگاره ها ما را با ویژگی های بصری این دوران آشنا می کند. این مقاله فرضیه ذیل را به اثبات می رساند که اگرچه عنصر حرکت در نگاره های هر دو نسخه خاوران نامه و خمسه تهماسبی وجود دارد ولی دارای تفاوت های ساختاری است و این که نقش سفارش دهندگان و حامیان هنری بر تفاوت نگاه هنرمند در خلق آثار این دوران یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بود. در زمینه پیشینه پژوهشی این مقاله کار منسجم و مدونی تاکنون انجام نگرفته است و این مطالعه تطبیقی در حد خود کاری نو است که با بهره گیری از مطالعات تحقیقی در حوزه های دیگر هنر اسلامی به انجام رسیده است.

Keywords:

حرکت , خاوران نامه , خمسه ی تهماسبی , مکتب شیراز , مکتب تبریز دوم