اثر کاربرد کودهای آلی و زیستی بر خصوصیات رشدی و بیوشیمیایی رازیانه (Foeniculum vulgar Miller) در شرایط گلخانه

این پژوهش به منظور بررسی اثرات کاربرد کودهای آلی و زیستی بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی رازیانه (Foeniculum vulgar Miller) انجام شد. در این مطالعه، اثر ورمی­کمپوست (صفر، ۴ و ۸ درصد در گلدان)، کود حیوانی (صفر، ۵/۷ و ۱۵ درصد در گلدان) و قارچ مایکوریزا (تلقیح ۱ درصد و عدم تلقیح) بر ویژگی­های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی رازیانه در شرایط گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. نتایج نشان داد کودهای آلی و زیستی باعث بهبود خصوصیات عملکردی و فیتوشیمیایی رازیانه نظیر ارتفاع بوته، وزن دانه در بوته، وزن تر و خشک ریشه و گیاه، محتوای فنول و فلاونوئید کل، فعالیت آنتی اکسیدانی، درصد اسانس و درصد کلونیزاسیون شدند. حداکثر ارتفاع بوته، تعداد گل، چتر و دانه در بوته و وزن تر و خشک ریشه، پس از کاربرد تلفیقی ۸ درصد در گلدان ورمی­کمپوست، ۱۵ درصد در گلدان کود حیوانی و کاربرد مایکوریزا حاصل گردید.  بر اساس نتایج، بالاترین میزان فلاونوئید کل (۶۶/۱۷۷ میلی­گرم در صد گرم ماده خشک) پس از کاربرد تلفیقی ۸ درصد در گلدان ورمی­کمپوست، ۱۵ درصد در گلدان کود حیوانی و کاربرد مایکوریزا مشاهده شد. نتایج این مطالعه نشان داد بیشترین وزن تر و خشک گیاه (به ترتیب با میانگین­های ۳۳/۱۲۱ و ۴۱/۱۷ گرم) پس از کاربرد تلفیقی مایکوریزا و ۱۵ درصد در گلدان کود حیوانی حاصل گردید. کاربرد مایکوریزا در ترکیب با ۱۵ درصد در گلدان کود حیوانی نسبت به سایر تیمارها باعث افزایش معنی دار محتوای فنول کل در اندام هوایی با میانگین ۲۲/۷۳ میلی­گرم در صد گرم ماده خشک شد. افزون بر این، بیشترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی (۵۱ درصد) پس از کاربرد تلفیقی  ۸ درصد در گلدان ورمی کمپوست و ۱۵ درصد در گلدان کود حیوانی حاصل گردید. کاربرد کودهای آلی و زیستی به طور معنی­داری باعث افزایش وزن هزار دانه و درصد اسانس در گیاه رازیانه شد. پس از اعمال تیمار ۱۵ درصد در گلدان کود حیوانی، بیشترین درصد اسانس میوه با میانگین ۴۳/۳ درصد حاصل گردید. به طور کلی بالاترین درصد اجزای تشکیل دهنده اسانس میوه در شرایط گلخانه، به ترتیب مربوط به (E)-Anethole (۲۶/۷۸ درصد)، Fenchone (۱۵/۷ درصد)، Limonene (۱۲/۶ درصد) و Methyl chavicol (۸۵/۳ درصد) بود. میزان (E)-Anethole به عنوان ترکیب غالب اسانس، در تیمار شاهد ۹۲/۶۶ درصد گزارش گردید. کاربرد تلفیقی مایکوریزا و ۴ درصد در گلدان ورمی کمپوست محتوای (E)-Anethole موجود در اسانس را تا ۷۲/۸۰ درصد افزایش داد. به طور کلی ورمی­کمپوست، کود حیوانی و مایکوریزا باعث بهبود خصوصیات رشدی، بیوشیمیایی و عملکرد اسانس رازیانه شد. این کودها با در اختیار قرار دادن مقادیر زیادی از عناصر غذایی مورد نیاز و تاثیر بر جنبه­های مختلف رشد و توسعه ریشه، عملکرد گیاه را افزایش دادند. در این میان شاید نقش نیتروژن به دلیل مشارکت در پروتئین­سازی و نقش آهن در تثبیت نیتروژن، فتوسنتز و انتقال الکترون، بیشتر از بقیه نمایان باشد.

Keywords:

اسانس , رازیانه , عملکرد بذر , فلاونوئید , مایکوریزا