بررسی تطبیقی دیدگاه های تاریخ نگاری اسکندربیک منشی و ملاجلال منجم یزدی

از جمله مشکلاتی که نقد تاریخ نگاری صفویه با آن مواجه است کمبود اطلاعات درباره زندگی نامه، روش ها و دیدگاه های مورخان و واقعه ‍ نگارانی است که معمولا از میان اهل دیوان برخاسته اند. در این پژوهش، دو مورخ درباری دوره شاه عباس اول (۹۹۶-۱۰۳۸ ه.ق)، اسکندربیک ترکمان مولف تاریخ عالم آرای عباسی به عنوان منشی و ملاجلال یزدی مولف تاریخ عباسی به عنوان منجم که هر دو سی و اندی سال را در خدمت شاه بوده اند برگزیده شده اند. دلایل این انتخاب، معاصر بودن حیات شغلی این دو مورخ با یکدیگر، رویارویی با رویداد های یک دوره زمانی مشخص و ارائه گزارشهای متفاوت توسط آنها می باشد. این مقاله با هدف مقایسه تطبیقی سبک تاریخ نگاری و دیدگاه های هر یک از دو مورخ درباره موضوعات مشترک تاریخی مشخص،ازجمله قیام خان احمد گیلانی، نجات جان شاه عباس در سال ۱۰۰۱ ه.ق. سفر پیاده شاه از اصفهان به مشهد در سال ۱۰۱۰ ه.ق و ... به این سوالات پاسخ خواهد داد که چه عواملی بر سبک و دیدگاه های تاریخ نگاری هر کدام موثر بوده و چرا با وجود تقارن زمانی، موضوعات مشترک اندکی در آثارشان دیده می شود؟ در مجموع، دیدگاه های تاریخ نگاری هر یک تحت تاثیر کمیت و کیفیت دانش تاریخ نگاری آن ها بوده و ویژگی های شغلی هر یک در نوع نگاه و درک آن ها از موضوعات موثر بوده است.