ذخیره و جمع آوری آب و کاهش سطح تبخیر با استفاده از احداث مخزن در دشت قره سو استان گلستان

مطابق تعریف کوپن، مناطقی که پتانسیل تبخیر در آن ها بیشتر از بارندگی است، مناطق خشک هستند. با توجه به این تعریف ایران با بارش متوسط سالیانه 242 میلیمتر و تبخیر و تعرق پتانسیل و واقعی 900 و 180 میلیمتر و همچنین با در نظر گرفتن اینکه این مقدار بارش حدود یک سوم میزان جهانی آن است جزء مناطق خشک محسوب می شود و همواره ابعاد، چالش ها و راهکارهای مقابله با آن در جهت مصرف کمتر و دخیره سازی آب در بخش های مختلف مورد توجه بوده است. قابل ذکر است که همین مقدار ناچیز بارندگی نیز از توزیه مکانی یکسانی برخوردار نبوده بطوری که در 28 درصد سطح کشور بارش سالانه کمتر از 100 میلی متر و در 96 درصد از سطح کشور نیز از 200 میلی متر کمتر می باشد. علاوه بر ریزش فصلی این بارش و پراکندگی نامنظم آن مسئله بالا بودن تبخیر و تعرق نیز محدودیتی مضاعف محسوب می شود. با توجه به لزوم اهمیت به بحث آبخوانداری، کشوری که با خشکسالی مواجه است باید همه راه ها و روش ها را برای سازگاری با آن به کار گیرد و باید برای این بخش مهم از زندگی آبخوانها و تأسیسات آبخوانداری را غنی کرد. همچنین توسعه و آموزش فناوری های مربوط به آبخوانداری، بررسی و ترویج روش های کاهش تبخیر، توجه به تکنولوژی های مربوط به بازیافت آب و جلوگیری از اتلاف و آلوده شدن آن و از سویی استفاده بهینه از آب، از جمله راهکارهای عمده سازگاری با خشکسالی به شمار می آید. استان گلستان نیز با وجود اینکه جزء مناطق پرباران کشور به شمار می آید ولی باز هم با مشکل کم آبی مواجه است و باید تدابیر لازم برای رفع این مشکل اندیشیده شود. در این مقاله به بررسی یکی از راه حل های کاهش سطح تبخیر از طریق احداث مخازن ذخیره آب پرداخته خواهد شد. با توجه به شرایط توپوگرافی و وضعیت اوروگرافی دشت قره سو استان گلستان که تغییرات شدید اقلیمی از شمال به جنوب را داریم یعنی در یک مسیر از یک منطقه جنگلی با ارتفاع زیاد و اقلیم بسیار مرطوب به یک منطقه دشتی با ارتفاع کم و در شمال استان به منطقه با اقلیم نیم خشک و خشک مواجه می شویم. با توجه به اینکه آب نیز بایستی از ارتفاعات برای مناطق دشتی برده شود آب بایستی مسیر طولانی را طی کرده در نتیجه درصد قابل توجهی از آن تبخیر می شود. بنابراین می توان با احداث مخازن ذخیره سطح تبخیر را تا حد زیادی کاهش داد و در این مقاله به شناسایی مناطقی که پتانسیل احداث مخزن جهت جمع آوری و ذخیره آبهای سطحی دارند پرداخته شد و پس از بررسی های متعدد به عمل آمده حدود 12 سایت احداث و یا ترمیم و بازسازی آببندان و مخزن ذخیره آب با کوتاه ترین مسیر انتقال ممکن شناسایی و ارائه شده است.

Keywords:

خشکسالی , آبخوان , تبخیر , توزیع مکانی , آببندان , گلستان , قره سو